Taqrizchilar: Geografiya fanlari doktori, professor

Turistik mahsulotlarni taklif qilish va ishlab chiqarish chiqimlari (harajatlari). Ishlab chiqarish chiqimlari daromadini maksimallashtirishda asosiy cheklanishlardan biri hisoblanadi. Har qanday firma uni kamaytirishga va kam pul harajatli ishlab chiqarish usullaridan foydalanishiga intiladi. Bunda qimmat ishlab chiqarish omillari nisbatan arzonroqlari bilan almashtiriladi.
Rivojlangan mamlakatlarda – ishchi kuchi qiymati yuqori bo‘lganda firmalar mehnatni tejaydi. Nafaqat sanoatda, xizmat sohasi (turizm, mehmonxona xo‘jaligi) da ham, sifatli xizmat ko‘rsatish mijoz bilan bevosita aloqada bo‘lishni talab etganiga qaramay, qo‘l mehnati kapital bilan siqib chiqariladi. Muzeylarda ekskursovodlar audiokaseta gidlar bilan almashtiriladi. Aviakompaniyalar yangi texnologiyalarni joriy etish va ular asosida marshrutlarni rejalashtirish tizimlari, bronlashtirish va biletlar sotishni o‘zgartirish tufayli sezilarli mehnatni tejashga erishadilar.
Joylashtirish sektorida to‘liq avtomatlashtirilgan otellar ochildi. Ularda barcha ishlar maxsus videonazorat qurilmasi yordamida bajariladi. Restoran xo‘jaliklarida kompter tizimi qo‘llaniladi, u buxgalteriya yuritishga, taomlarni kalkulyatsiyaga, restoran omborida qoldiqlarni hisoblashga yordam beradi. Haridni rejalashtiradi, tayyor taomlar sotilishini hisobga oladi, xodimlar harakatini nazorat qiladi, qo‘riqlash va videokuzatuvni bajaradi, chiroqlar va boshqa elektr priborlarni boshqarishga ko‘maklashadi.
Rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlarda turistik xizmatlarni ishlab chiqishda barcha resurslar optimal kombinatsiyasi farqlarida bir tipli iqtisodiy chiqimlar shakllanadi. Ular asosiy ikki turga ajratiladi: doimiy va o‘zgaruvchan.
Ularning munosabatiga bog‘liq holda ishlab chiqarish hajmi o‘zgaradi.
Doimiy chiqim – bu ishlab chiqarish doimiy omillarini tashkil etuvchi resurslarga pul harajatlaridir. Floridadagi «Sheraton Uorld» singari yirik kurort – otellari nafaqat xususiy mehmonxona binolari va uskunalarni, balki golf o‘ynash uchun qimmat turadigan maydonlarni, suzish havzalarni, tennis kortlarni, sog‘lomlashtirish markazlarini ham balansga oladilar. Ularni saqlash va ekspluatatsiya qilish, shuningdek ma’muriy – boshqaruv harajatlari doimiy chiqimga qo‘shiladi. Bu kategoriya chiqimlarga, shuningdek ijara haqi, mulk-joy solig‘ini to‘lash, qarz mablag‘larga foiz va boshqalar ham kiradi. Ularning kattaligi ishlab chiqarish hajmiga bog‘liq emas. Ular korxona yopilganda ham hech narsa ishlab chiqarilmaganda ham mavjuddir. Shuning uchun doimiy chiqim firma zararini paydo bo‘lishida asosiy sabab bo‘ladi.