Таҳорат ва сув аҳкомлари ҳақидаги боб

Муҳим эслатма: 
Агар ҳайз ё нифосдаги аёл кун ботишидан олдин пок бўлса, у ўша 
куннинг пешин ва аср намозини ўқиши лозим бўлади. Агар тонг 

---

49 
отишидан олдин покланса, шу туннинг шом ва хуфтон намозларини 
ўқиши лозим бўлади. Чунки, узр ҳолатида иккинчи намознинг вақти 
биринчи намознинг ҳам вақтидир. 
Шайхулислом Ибн Таймия раҳимаҳуллоҳ «Фатово»да (21/434) 
айтади: «Шунинг учун жумҳур уламо, жумладан, Молик, Шофеий, 
Аҳмад ҳайзли аёл куннинг охирида покланса, пешин ва асрни қўшиб 
ўқийди, туннинг охирида покланса, шом билан хуфтонни қўшиб 
ўқийди, дейишган. Бу фикр Абдурраҳмон ибн Авф, Абу Ҳурайра ва Ибн 
Аббослардан ҳам нақл қилинган. Чунки, узр ҳолатида вақт икки намоз 
ўртасида муштаракдир. Демак, кундузнинг охирида покланса, ҳали 
пешин вақти бор бўлади, асрдан олдин пешинни ўқийди. Агар кечанинг 
сўнгида покланса, узр ҳолатида шом вақти ҳали бор бўлади, хуфтондан 
олдин шомни ўқийди» (Мажмуъул-фатава: 21/434). 
Аммо, намоз вақти кирганидан сўнг ҳали шу намозни ўқимай 
туриб ҳайз ё нифос кўриб қолса, кучлироқ сўз шуки, унга ўша аввалги 
вақтига етиб, ҳайз ё нифос сабабли ўқиёлмай қолган намозининг 
қазоси лозим бўлмайди. 
Шайхулислом Ибн Таймия раҳимаҳуллоҳ шу масала ҳақида 
айтади: «Унга ҳеч нарса (яъни қазо) лозим бўлмаслиги ҳақида Абу 
Ҳанифа ва Молик айтган сўзнинг далили кучлироқдир. Чунки, қазо янги 
буйруқ билан вожиб бўлади, бу ерда унга қазони лозим қиладиган 
буйруқ йўқ
[1]
. Чунки, у намозни жоиз кечиктириш билан кечиктирган, 
унда сусткашлик қилмаган. Аммо ухлаб қолган ёки унутиб қўйган одам, 
гарчи у ҳам сусткашлик қилмаган бўлса-да, унинг қилгани қазо эмас, 
балки унга нисбатан уйғонган ва эсига тушган пайти ўша (қолдирилган) 
намози вақтидир» (Мажмуъул-фатава: 23/335). 
2) Истиҳоза ва унинг ҳукмлари: 
Истиҳоза – маълум муддатсиз,  لذاع (азил) деб аталувчи томирдан 
оқиб чиқувчи қондир. 
Мустаҳоза (истиҳоза қони келиб турувчи аёл)нинг ҳоли чигалдир. 
Чунки, истиҳоза қони ҳайз қонига ўхшайди. Агар қон тинимсиз ё 

---

50 
кўпинча келиб турса, ундан қай бирини ҳайз деб, қай бирини намоз ва 
рўзани тўсолмайдиган истиҳоза қони деб эътибор қилиш керак? Чунки, 
мустаҳоза (ҳайзу нифосдан) пок аёл ҳукмида бўлади.