Таҳорат ва сув аҳкомлари ҳақидаги боб

«У кўнгилсиз-нопок нарсадир. Ҳайз пайтида аёлларингиздан 
четланингиз ва то покланмагунларича уларга яқинлашмангиз! Пок 
бўл (иб ғусл қил) ганларидан кейин уларга Аллоҳ буюрган тарафдан 
келингиз! Албатта Аллоҳ тавба қилувчиларни ва ўзларини мудом 
пок тутувчиларни севади»» (Бақара: 222). 
Ҳайз – маълум вақтларда бачадондан келиб турадиган табиий қон 
бўлиб, Аллоҳ таоло уни ҳикмат учун, яъни она қорнидаги ҳомилага 
озуқа қилиб яратган. Ҳомила давомий озуқага муҳтож бўлиб, у онанинг 
озуқасига шерик бўлса, онанинг қуввати пасайиб кетиши мумкин 
бўлганидан Аллоҳ таоло унга алоҳида озуқа яратиб қўйди. Шу боис 
ҳомиладор аёл деярли ҳайз кўрмайди. Фарзанд дунёга келганидан сўнг 

---

47 
Аллоҳ таоло уни кўкрак сутига айлантириб қўяди. Шу боис эмизикли 
аёл ҳам камдан-кам ҳайз кўриши мумкин. Аёл киши ҳомиладан ҳам, 
эмизишдан ҳам буткул хориж бўлганидан сўнг мазкур озуқа моддаси 
сарфланадиган жой қолмагач, у она бачадонининг маълум бир ўрнида 
ўрнашади ва ҳар ой кўпинча олти-етти кун мобайнида ташқарига чиқиб 
туради. Баъзан ундан оз ё кўп кун бўлиши ҳам мумкин. Ҳар бир аёлнинг 
ой кўриши Аллоҳ ўрнатган табиатига қараб озроқ ё кўпроқ бўлади. 
Қуръон ва Суннатда ҳайзли аёл учун ҳайзи мобайнида ва ҳайзи 
тамом бўлганидан сўнг муфассал ҳукмлар мавжуд.
Жумладан: 
- Ҳайзли аёл ҳайзи мобайнида намоз ўқимайди ва рўза тутмайди. 
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Фотима бинт Аби 
Ҳубайшга: «Ҳайз келганда намозни тарк қил», деганлар (Бухорий 
(228), Муслим (333) Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилганлар). 
Мабодо ҳайзли аёл ҳайзи орасида намоз ўқиса ва рўза тутса, намози 
ҳам, рўзаси ҳам яроқли бўлмайди. Чунки, Пайғамбар соллаллоҳу 
алайҳи ва саллам уни бундан қайтарганлар. Қайтариқ эса яроқсизликни 
тақозо қилади, балки ундай аёл бу билан Аллоҳ ва Расулига осий ҳам 
бўлади. 
- Уламолар ижмоъсига кўра, ҳайзли аёл ҳайзидан пок бўлганидан 
сўнг рўзанинг қазосини тутади, намозни қазо қилиб ўқимайди. Оиша 
розияллоҳу анҳо айтадилар: «Биз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва 
салламнинг даврларида ҳайз кўрар, шунда рўзанинг қазосини 
тутишга буюрилар, намознинг эса қазосини ўқишга буюрилмас эдик» 
(Бухорий (321), Муслим (335) ривоятлари). 
- Ҳайзли аёл Байтуллоҳни тавоф қилиши, Қуръон ўқиши, 
масжидда ўтириши мумкин эмас. То ҳайзидан покланиб, ғусл 
қилмагунича эри у билан жинсий алоқа қилиши ҳаром бўлади. Аллоҳ 
таоло айтади: «Сиздан ҳайз ҳақида сўрайдилар. Айтинг: «У