Ta’limda raqamli texnologiyalar. Darslik. T. E. Delov, G. T

Savol va topshiriqlar: 
1. Uzoq chiziqlar qanday tarkibga bo‘linganligini ayting. 
2. Raqamli hikoya qilish deganda nima tushuniladi? 
3. O‘quv-uslubiy vositalar nima? O‘quv qurollarining turlari haqida gapirib bering.
 

---

46 
2.5
 
. Multimedia zamonaviy oʻquv qoʻllanma sifatida Ovozli va ekranli 
ovozli oʻquv qoʻllanmalari. 
Biror narsaga erishish uchun texnikani, harakat usulini tushunish odatiy holdir.
Ta’lim vositalari 
— bular inson tomonidan yaratilgan ob'ektlar, shuningdek, 
ta’lim jarayonida foydalaniladigan tabiiy tabiat ob'ektlari bo‘lib, ular ta’lim 
ma’lumotlari tashuvchisi va o‘qituvchi va o‘quvchilarning ta’lim, tarbiya va 
rivojlanish maqsadlariga erishish uchun vosita sifatida ishlatiladi.
Umumiy qabul qilingan zamonaviy tipologiya o‘quv vositalarini quyidagi 
turlarga ajratadi: 
• bosma (darsliklar va o‘quv qo‘llanmalari, o‘qish kitoblari, antologiyalar, ish 
kitoblari, atlaslar, tarqatma materiallar va boshqalar); 
• Vizual planar (plakatlar, devor xaritalari, devor rasmlari, magnit taxtalar); 
• Namoyish (gerbariylar, qo‘g‘irchoqlar, modellar, stendlar, sektsion modellar, 
namoyish modellari); 
• O‘quv asboblari (kompas, barometr, kolbalar va boshqalar) 
Zamonaviy o‘quv vositalaridan biri multimediya. Qo‘llash usuli hali etarlicha 
ishlab chiqilmagan.
Multimediya 
– bu tovush, video, grafik, animatsiya, mavzu, ovoz va nutqning 
kombinatsiyasi.
Barcha texnologiyalar singari, multimediyaning ham o‘z vositalari bor. 
Multimediya- bu foydalanuvchiga ovoz, video, grafik, matn, animatsiya kabi tanish 
va tabiiy vositalar yordamida kompyuter (qurilma) bilan muloqot qilish imkonini 
beradigan apparat va dasturiy vositalar majmuini anglatadi. 
Kompyuter texnikasining rivojlanishi va xususan, multimediyaning 
rivojlanishi bilan ko‘plab multimediali dasturiy mahsulotlar yaratildi. Bu fanning 
turli sohalarida turli xil o‘quv dasturlari. Har bir inson multimediyani eng samarali 
o‘quv vositalaridan biri sifatida ishlatishi mumkin. 
Bu hayvonlarning tovushlarini taqlid qiladigan yoki bolalarni ranglarni tanib 
olishga o‘rgatadigan oddiy dasturlar, shuningdek, yuqori samarali ta’lim dasturlari 
bo‘lishi mumkin. 

---

47 
Zamonaviy dunyoda samarali o‘quv jarayoni muammolariga , bilimga bo‘lgan 
qiziqishning namoyon bo‘lishiga ko‘proq e'tibor qaratilmoqda. 
Oliy ta’limni modernizatsiya qilish kompetentsiyani shakllantirishni talab 
qiladi va bu ularni turli bilim manbalaridan foydalangan holda mustaqil o‘rganish 
va bilim olishga majbur qiladi. 
Kompyuter texnologiyalari o‘quvchilarning malakasini oshirishga yordam 
beradi. 
Multimediali texnologiyalar va vositalar bilan ishlashda o‘qituvchining roli 
ham o‘zgaradi, uning asosiy vazifasi- ijodiy salohiyatni qo‘llab-quvvatlash va 
yo‘naltirish hamda o‘quvchilarning shaxsiyatini rivojlantirishga hissa qo‘shishdir. 
Tarbiyalanuvchilar o‘rtasidagi munosabatlar hamkorlik va birgalikda ijod qilish 
tamoyiliga asoslanadi. Bu usul samarali bo‘lishi uchun tarbiyaviy ishning tashkiliy 
shakllarini qayta ko‘rib chiqish, o‘z-o‘zini faolligini oshirish zarur. Talabalarning 
individual va guruhli ishi, an'anaviy ta’lim shaklidan voz kechib, tadqiqot va qidiruv 
xarakteridagi amaliy ijodiy ishlarni oshiradi. 
Darsda multimediya vositalari va kompyuter imkoniyatlaridan foydalanish 
bajarilgan vazifalarning darajasi va murakkabligini oshiradi, multimediya 
texnologiyalari bajarilgan ish natijasining vizual tasvirini beradi va qiziqarli 
loyihalar va tadqiqot ishlarini yaratishga imkon beradi.