Ta’limda raqamli texnologiyalar. Darslik. T. E. Delov, G. T

Dasturlashtirilgan o‘qitish tamoyillari 
Juft o‘qitish tizimida o‘qituvchi va o‘quvchining individual xususiyatlari 
hisobga olinadi. Dars dasturi individual, dars vaqti, joyi va mazmuni- kelishilgan 
holda. Ammo bu tizim qimmat va san'at (musiqa, tasviriy san'at, rejissyorlik va 
boshqalar) bo‘yicha mutaxassislarni o‘qitish kabi shakllarda mavjud. 
Ro‘yxatda keltirilgan o‘quv tizimlarining eng oddiy tahlili bizni guruhli 
mashg‘ulotlarni yanada individual holga keltira oladigan tizim yaratish zarurligiga 
ishontiradi. Bunday didaktik tizim dasturlashtirilgan o‘qitishdir. 
Dasturlashtirilgan o‘qitishning didaktik tizim sifatida shakllanishi va 
rivojlanishiga amerikalik olimlar B. Skinner, N. Krouder va L. Stolarov, shuningdek 
dasturlashtirilgan o‘qitishning sovet klassikasi V. Bespalko katta hissa qo‘shdilar. 
Dasturlashtirilgan o‘qitish tamoyillari: 
1. O‘quv materialini tuzish printsipi.
Kursning o‘quv materialida o‘quv 
modullari ajratilgan bilimlarning nisbatan mustaqil ajralmas qismlari. Barcha 
mantiqiy va boshqa (sub’ektlararo) aloqalar o‘rnatiladi va o‘quv materialining 
strukturaviy va mantiqiy diagrammasi tuziladi. 
Bir darsning o‘quv materiali (dars emas!) Eng kichik qismlarga bo‘linadi 
(dozalar, qadamlar), shuning uchun ularni assimilyatsiya qilish oson va ayni paytda 
majburiydir. Bu tamoyil kichik qadamlar printsipi deb ham ataladi. 
2. Ijobiy fikr-mulohaza printsipi
. Ma’lumotlarning bir qismi bilan tanishib 
chiqqandan so‘ng, talaba o‘zini tutish vazifasini oladi, savolga javob beradi va 
darhol javobga javob oladi. Qoida tariqasida, talabaga savolga javob berish uchun 
bir nechta javob variantlari taklif etiladi. Javob variantlarining har biri mumkin 
bo‘lgan odatiy xato bilan bog‘liq va uning mazmuni bilan keyingi ta’lim faoliyatini 

---

160 
rag‘batlantiradi. Faqat javoblar to‘liq mos kelganda, talaba dasturning keyingi 
qismini o‘rganishga o‘tishi mumkin. 
O‘quv dasturlari bo‘yicha fikrlar ijobiy, tizimli. Uning maqsadi ijobiy 
javoblarni kuchaytirish va o‘quv faoliyatini rag‘batlantirishdir.