Таълим вазирлиги Ўзбекистон Республикаси

7.19-расм. Стратегик режалаштиришда ташқи муҳитни таҳлил қилишнинг роли

Стратегик режалаштиришнинг асосий устунлиги режа кўрсаткичлари кўпроқ асосланганлиги, воқеалар ривожининг режалаштирилган сценарийларини амалга ошириш эҳтимоли кўпроқ эканлигидан иборат.
Иқтисодиётдаги ҳозирги ўзгаришлар суръати шунчалик каттаки, стратегик режалаштириш келажакдаги муаммолар ва имкониятларни расмий равишда башорат қилишнинг ягона усули бўлиб туюлади. Бу компаниянинг олий даражадаги раҳбариятини узоқ муддатли режани тузиш воситаси билан таъминлайди, қарор қабул қилиш учун асос яратади, қарорларни қабул қилишда рискни пасайтиришга ёрдам беради, компаниянинг барча таркибий бўлинмалари ва раҳбарларининг мақсад ва вазифаларини бирлаштирилишини таъминлайди. Корхоналарни бошқаришнинг маҳаллий амалиётида стратегик режалаштириш кам қўлланилади. Бироқ, ривожланган мамлакатлар саноатида бу истисно эмас, балки қоидага айланган (7.20-расм).

Йиллик бюджет Функционал моҳият


1
МОЛИЯВИЙ РЕЖАЛАШТИРИШ
Кўп йиллик бюджет Бозорда маълум бир товар йўқлигини
таҳлил қилиш
Ресурсларни
стратегик тақсимлаш


2
УЗОҚ МУДДАТЛИ РЕЖАЛАШТИРИШ
Вазиятни деталли таҳлил қилиш ва рақобатни баҳолаш
Стратегик муқобил вариантларни
баҳолаш Ресурсларни
динамик тақсимлаш


3
КЛАССИК СТРАТЕГИК
РЕЖАЛАШТИРИШ

Мавжуд битимларда рақобатли

устунликлар топиш Сценарийлар ишлаб чиқиш учун башорат
моделлари
Юқори стратегик мослашувли корхоналар
Юзага келган фирма маданияти


3
ЗАМОНАВИЙ СТРАТЕГИК
РЕЖАЛАШТИРИШ

7.20-расм. Стратегик режалаштиришнинг ривожланиш босқичлари

Стратегик режалаштиришнинг камчиликлари ва чекланган имкониятлари: стратегик режалаштириш унинг моҳияти туфайли келажакнинг батафсил тасвирини бера олмайди ва бериши ҳам мумкин эмас. у бера оладиган нарса – фирма келажакда интилиши лозим бўлган ҳолатнинг сифат таърифи, унинг тавсифий назарияси бизнес юритишнинг маълум бир

фалсафаси ёки мафкурасига бориб тақалади, стратегик режалаштириш хатоларининг салбий оқибатлари, қоидага кўра, анъанавий, истиқболли режалаштиришдан кўра жиддийроқ бўлади.
Инсон ресурсларини бошқаришни стратегик режалаштириш – бу ташкилот раҳбарияти томонидан ишлаб чиқилган, юқори профессионал, масъулиятли ва ҳамжиҳат жамоа яратиш бўйича узоқ муддатли мақсадларга эришиш учун зарур бўлган ҳамда ташкилотнинг стратегик вазифалари ва унинг ресурслар имкониятларини ҳисобга оладиган ҳаракатлар устувор йўналишидир (7.21-расм).
Амалий натижа берадиган стратегияни шакллантириш учун корхона бошқаруви ташқи муҳитнинг динамикаси ва корхонанинг ички ресурсларининг ҳолатини аниқ кўрсатиши керак. Персонални стратегик режалаштириш ишлаб чиқаришнинг инсон ресурсларига бўлган эҳтиёжлари ва уларнинг ҳақиқий мавжудлиги ўртасидаги мувозанатни топишга қаратилган. Бунда персоналнинг сифат ва сон таркибини асослашда молиявий ресурсларга чекловлар, шунингдек ташқи ва ички омиллар ҳисобга олиниши керак. Персонални стратегик режалаштириш жараёнининг таркиби 7.22-расмда акс эттирилган.
Унинг мақсади – ташкилотнинг узоқ муддатли рақобатбардошлиги ва умри боқийлиги, мавжуд ходимлардан энг яхши фойдаланиш ҳисобига унинг ўсиши (маҳсулот чиқариш ва товар айланмаси ортишида ўз ифодасини топади) ва ривожланиши (масалан, диверсификация йўли билан) ҳақида ғамхўрлик қилишдир. Классик тушунишда стратегик режалаштириш қуйидаги кетма-кетликда амалга оширилади:

• 
  инвестицион фикрлаш мақсадини қўйиш;
  
• 
  мос келадиган стратегиялар (йўллар) излаш;
  
• 
  зарур ресрсларни аниқлаш.
  

Стратегик режалаштиришнинг олтита ўзаро боғлиқ йўналишлари ажратиб кўрсатилади.

1. 
   Талабни башорат қилиш – келажакдаги фаолият даражалари башоратлари ҳамда корпоратив ва функционал режалар асосида ишчи кучига келажакдаги эҳтиёжларни баҳолаш.
   
2. 
   Таклифни башорат қилиш – қўнимсизлик ҳисобига йўқотишларни ҳисобга олган ҳолда меҳнат ресусрлари ва уларнинг келажакда мавждлигини таҳлил қилиш асосида ишчи кучи таклифини баҳолаш.