Таълим вазирлиги

асосий мақсадимиз даромадлиликни 
максималлаштириш ва рискларни минималлаштириш. Case studyнинг 
муаммоси  берилган 4 та технология компанияси Акцияларининг рисклилик 

---

298 
даражаларини 3 та турли хил усулларда баҳолаш ва қайси бирига қанчадан 
инвеститсия киритишни танлаш. 
 
Рискларни баҳолашнинг турли хил усуллари 
Активларнинг ўзгарувчанлигини баҳолаш осон иш эмас. Турли хил 
активларнинг ўзгарувчанлигини баҳолаш учун бир неча усуллардан 
фойдаланилади. Шуларнинг ичидан энг машҳур 3 таси булар: ўртача 
квадратик четланишларнинг тарихий кўрсаткичларини баҳолаш, асосий 
активни нахрлаш модели (ААНМ) ва GARCH моделлаштириш усулларидир.
Тарихий тебранишлар ёндашуви 
 
Ўтмишда бўлган тебранишлар маълумотларини баҳолаш келажакдаги 
тебранишлар кучини башорат қилишда самарали ҳисобланади. Шунга 
қарамасдан, биз тебранишлар вақт давомида ўзгармас бўлиб туради дея 
олмаймиз. Молиявий активларнинг хусусиятларининг тушуниш келажакдаги 
уларнинг тебранишларини баҳолашда ёрдам беради. 1-Чизмада Миcрософт 
компанияси Акциясининг маълум вақтлар ичидаги кунлик даромадлилик 
кўрсаткичлари тасвирланган. 
1-Чизмадан кўриниб турганидек, тебранишлар вақтлар мобайнида 
ўзгариб турган. Шу билан бир қаторда, тебранишлар маълум вақтлар 
оралиғида бир бирига боғлиқликни ёки сақланишни кўрсатган. Бу ҳолат 
гуруҳлаш таъсиридек бўлиб, унда катта( ёки кичик) даромадлилик 
қийматлари, катта(ёки кичик) даромадлилик қийматлари билан давом этган. 
Вақтлар оралиғидаги тебранишлардаги ўзгаришларни ҳисоблаш учун , 
активнинг тарихий тебранишларини ҳисоблашимиз зарур. Бунинг учун 
қуйидаги формуладан фойдаланамиз: 

---

299 
 1-Чизма: