Talim vazirligi

Qishloq xo’jaligi ekinlarini changlash. Asalarilarning qishloq xo’jaligi ekinlarini changlashiga doir tajribalarni o’tkazishdan oldin o’qituvchi talabalarni(-) asalarilarni qo’lga o’rgatish prostessi bilan tanishtiradi. Har qaysi oila asalarilari odatda har xil o’simliklarni changlashini gapirib beradi. Biror tur o’simlik gullab bo’lgandan keyin yoki nektar ajratishi kamayishi bilan asalarilar ko’p nektar ajratadigan o’simliklarga o’tadi. Lekin asalarilarnnng bizni qiziqtirgan o’simliklarga qo’nishiga erishish mumkin (masalan, urug’likni ko’proq olish uchun).Asalarilar quyidagicha urgatiladi: asalari oilalari o’simlik gullari aralashtirilgan shakar qiyomi bilan boqiladi, buni asalarilar zo’r ishtaha bilan yeydi. Asalarilar bunday qiyomga o’rganib qolib, uning xushboy hidi keladigan o’simliklarni qidirib uchib yuradi.
Asalarilarni qo’lga o’rgatish uchun o’qituvchi o’quvchilar bilan birgalikda sharbat — har 4 asalari oilasi uchun 1 l qaynoq suvga 250 g qand hisobida qiyom tay-yorlaydi. 18—20° gacha sovitilgan qiyomga tokning yangi novdalari solinadi va 4—6 soatdan keyin bu bilan asalarilar qo’shimcha boqiladi.
Qo’shimcha oziqning ta’siri ikki tup tokda tekshirib ko’rildi. Asalarilarni qo’lga o’rgatish oldidan uch kun davomida bu tok tuplariga nechta asalari kelishini talabalar hisoblab chiqdilar. Qo’shimcha oziq bera boshlash bilan (bir asalari oilasiga 100 g qiyom) to’rt kun davomida tokka kelgan asalarilarnnng soni hisob-ga olindi. Tajribaning ko’rsatishicha, asalarilar urgatilguncha bo’lgan vaqtga nisbatan tok tuplariga keladigan o’rgatilgan asalarilarnnng soni 20—25% ortgan.
Tajriba o’tkazish natijasida talabalar asalarilarni changlagich sifatada changlash zarur bo’lgan o’simliklarga yo’naltirish mumkinligini, bunda asalarilar uyasiga ko’p nektar olib kelishini aniqladilar.