Таълим вазирлиги тошкент кимё-технология институти й.Қ. ҚОдиров, Д. А. Равшанов, А. РЎзибоев

Центрифугалашда мисцеллани тозалаш марказдан қочма куч майдонида, яхлит ёки суюқликни ўтказадиган оралиқ тўсиқдан фойдаланиб, олиб борилади. Бу механик ажратишнинг жуда самарали усули ҳисобланади, бироқ мисцеллани тозалашда ҳозирча тажриба сифатида қўлланилади.

Мицеллани фильтрлаш, уни тозалашнинг энг кўп тарқалган усулларидан ҳисобланади. Фильтрлашнинг уч хил усули мавжуд: а) фильтрловчи тўсиқда чўкма қолдиғини ҳосил қилиш билан фильтрлаш; б) қуюқлаштириш – фильтрлаш, бунда қаттиқ фаза чўкма ҳолида эмас, балки юқори концентрацияли суспензия олиш йўли билан ажратиб олинади; в) тиниқлаштириш – фильтрлаш қаттиқ заррача миқдори кам бўлган суюқликлар учун ишлатилади. Ёғ экстракция саноатида мисцеллани тозалаш учун фильтрлашнинг фақат биринчи усули қўлланилади.
Ушбу фильтрлаш усулида мисцелладаги майда қаттиқ заррачалар дастлаб фильтрловчи тўсиқ тешикларидан ўтиб кетади, кейин тешиклар тиқила бошлагандан сўнг фильтрда ўтириб қолиб, йиғилади ва фильтрловчи қатлам ҳосил қилади. Натижада фильтр орқали фақат тиниқ мисцелла ўта бошлайди. Шундай қилиб, ҳосил бўлаётган чўкма қатлами асосий фильтрловчи тўсиқ ролини ўйнайди. Чўкма қатламида мисцелла тешиклар – ўзгарувчан кесимли капиляр каналлар ва турли эгри йўллар орқали ўтади. Фильтрловчи тўсиқ ва чўкма қатламидаги тешик ўлчамининг катта эмаслиги, ҳамда тешиклардаги суюқлик фазаси тезлигининг кичиклиги фильтрлашни ламинар режимда кечишига олиб келади. Бундай шароитда фильтрлаш тезлиги ҳар қандай вазиятда ҳам босимлар фарқига тўғри пропорционал, бироқ мисцелла қовушқоқлиги ва фильтрловчи тўсиқ билан чўкма қатламининг умумий гидравлик қаршилигига тескари пропорционал бўлади.
Фильтрловчи тўсиқни чўкмадан даврий равишда тозалаб туриш фильтрлаш жараёнида гидравлик қаршиликни минимумгача камайишини таъминлайди.

Фильтрлаш доимий босим ва тезликда ёки ўзгарувчан босим ва тезликда олиб борилиши мумкин. Ёғ экстракция саноатида мисцеллани тозалашда охирги фильтрлаш усули ишлатилади. Жараён қуйида баён этилган схемалардан бири бўйича амалга оширилади.