|
Бухгалтерия ҳисобининг жадвал – автоматлаштирилган шакли.
Бухгалтерия ҳисобининг ушбу шакли электрон ҳисоблаш машиналарини қўллашга асосланган.
Ҳисоблаш техникаларининг ривожланиши, уларни халқ хўжалигининг ҳамма соҳаларда кенг қўлланилиши иқтисодий самарадорликга эришишнинг асосий омилларидан биридир.
Бухгалтерия ҳисоб ишларини такомиллашувига эришиш, улар самарадорлигини ошириш мақсадида ишларини механизациялаштириш натижасида Бухгалтерия ҳисобининг жадвал – автоматлаштирилган шакли вужудга келди.
Ҳисоб ишларида ЭХМ ларидан фойдаланиш ёрдамчи қўйидаги имкониятларни яратилади:
ҳисоб ишлари билан банд бўлган ходимлар сони қисқаради.
ҳисоб ходимлари меҳнат унумдорлиги ошишига эришилади.
ҳисоб маълумотлари қайта ишланиши тезлашади.
ҳисоб маълумотларидан фойдаланишни оперативлигини таъминланади.
моддий жавобгарлик устидан назоратни кучайтирилишига эришилади.
корхоналар мулкчилик сақланиши устидан назорат кучайтирилади:
ҳисоб ишлари билан боғлиқ харажатлар камайишига эришилади.
Бухгалтерия ҳисобининг жадвал-автоматлаштирилган шакли асосида бухгалтерия ҳисоби усули асосий элементидан ҳужжатлаштириш ётади. Аммо, шунга аҳамият бериш зарурки, ҳужжатлардаги маълумотларни гуруҳлаш, умумлаштириш ҳисоблаш машиналари ёки компьютерлар ёрдамида амалга оширилади.
Ҳисоб ишлари компьютерларда амалга ошириладиган корхоналарда ҳисоб маълумотлари ҳисоб регистрларида ёки ҳисоблаш машиналарини маълумот ташувчиларида сақланади, яъни масалан, дискетларда.
Бухгалтер иш жойларини компьютер билан таъминланиши автоматлаштирилган иш жойлари (АРМ)ни яратилишига асос бўлади.
ЭХМлардан ҳисоб ишларида фойдаланиш иқтисодий самаралар билан бирга корхоналарда бошқаришнинг автоматик тизимини яратилиши билан бирга олиб борилади.
Бошқаришнинг автоматик тизими корхоналар хўжалик фаолиятини бошқаришдаги вазифалар компьютерларни қўллаш ёрдамида бажарилади.
Бошқаришнинг автоматик тизими (АСУП) корхона хўжалик фаолияти давомида юзага келадиган муаммолар, вазифаларни оператив ҳам этишни тегишли чора-тадбирлар белгиланишини, қарорлар қабул қилинишини таъминлайди. Шунингдек, чора-тадбирларни амалга оширилиши, қарорлар бажарилиши устидан назоратни оперативлиги ҳам АСУП тизими ёрдамида таъминланади.
Бухгалтерия ҳисобида ҳисоблаш техникаси воситаларидан фойдаланиш, натижасида вужудга келган, бухгалтерия ҳисобининг жадвал – автоматлаштирилган шакли компьютер дастурлари дан фойдаланишга асосланган.
Компьютерларни ҳисоб ишларига мўлжалланган дастурлари ҳисоб регистрларини автоматлаштирилган тарзда тузишга имконият яратади.
Бухгалтерия ҳисобининг такомиллашган автоматлаштирилган шаклида асосий боскич бухгалтерия маълумотларини қайта ишлашдир.
Маълумотлар қайта ишлаш учун компьютерга киритилишидан олдин, маълумотлар қайта ишлашга мослаштирилиши лозим.
Автоматлаштирилган ҳисоб шаклида хужжатлар айланиши ҳам шу шаклга мослашган ҳолда тузилиши лозим. Маълумотларни қайта ишлашаг мўлжалланган дастурларни тайёрлаш, уларни қўллашга доир технологик ва қўллаш кўрсатмалари ҳам ушбу шаклдаги боскичлардан ҳисобланади.
Ишлаб чиқилган дастурга кўра, маълумотлар ҳисоблаш маркази (ХМ) ёки автоматлаштирилган иш жойи (АРМ)да бухгалтерия ходими турли мазмундаги ҳисоб регистрларини олади. Дастурда ишлаб чиқилганига кўра, бу ҳисоб регистрлари журнал-ордерлар, қайдномалар, китоблар, карточкалар ва бошқалар бўлиши мумкин.
Хўжалик юритувчи субъектлар бухгалтерия ҳисоби қайси шаклидан фойдаланишни мустақил равишда белгилайдилар ва бунда улар хисоб-китоб ишларини ҳажми, ҳисоб ходимларини сони, малакаси ва бошқа омилларни эътиборга оладилар.
Хўжалик юритувчи субъектлар хўжалик фаолиятлари ҳисобини юритишда бухгалтерия ҳисобининг қайси шаклларидан фойдаланишларидан қатъий назар, Ўзбекистон Республикасининг «Бухгалтерия ҳисоби тўғрисида»ги қонунига ва бошқа тегишли меъёрий ҳужжатларга ва кўрсатмаларига риоя этишлари шарт.
Хулоса.
Текшириб қабул қилиб олинган дастлабки ҳужжатлар асосида бухгалтерия проводкалари амалга оширилади. Табиийки, бу бухгалтерия проводкадари ҳам ҳужжатлаштирилиши шарт. Бунинг учун бухгалтерия ҳисоби регистрларидан фойдаланилади.
Бухгалтерия ҳисоби регистрлари – ҳисоб ёзувларини (бухгалтерия проводкаларини) акс эттиришга мўлжалланган жадваллардир.
Бухгалтерия ёзувларининг турлилиги, хажми хар хиллигидан келиб чикиб, улар акс эттириладиган ҳисоб регистрлари ҳам турличадир.
Бухгалтерия ҳисоби шакллари қўйидаги турларга бўлинади:
мемориал ордер шакли
бош давтар шакли
журнал ордер шакли
электрон-автоматлаштирилган шакл
Do'stlaringiz bilan baham: |
