Таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

Товарлар таснифи
Бозорда таклиф қилинувчи товарлар кенг хислатлар тўпламига 
эга бўлиб, улар товарга нисбатан бирор-бир ҳаракатланиш 
усулларини қўллаш имкониятини белгилаб беради. Бу вазифани 
енгиллаштиришга товарларни таснифлаш, яъни уларни у ѐки бу 
сифатларига қараб гуруҳларга ажратиш ѐрдам бериши мумкин. Бунда 
иккита энг умумий кўрсаткич сифатида қуйидагиларни кўрсатиш 
мумкин: 

мақсадли вазифалар: истеъмол товарлари, ишлаб чиқариш-
техник товарлар; 

товар тури: моддий, номоддий. 
Мақсадли вазифалар
Мақсадли вазифалар бўйича товарлар истеъмол товарлари ва 
ишлаб чиқариш-техник йўналишдаги товарларга тақсимланади. 
Истеъмол товарлари бу - шахсий истеъмол учун харид 
қилинувчи товарлардир. 
Истеъмол одатларига қараб улар кундалик талаб товарлари, 
олдиндан танлаб олинувчи товарлар, махсус товарлар ва пассив 
талабли товар турларига бўлинади. 
 
 

---

136 
6.1-жадвал
Истеъмол товарлари турлари ва уларни Интернетда 
таклиф этиш хусусиятлари 
Товарлар 
тоифаси
Тавсифи
Интернетда таклиф этиш 
хусусиятлари
Кундалик 
талаб 
товарлари 
Одатда ўйлаб 
ўтирмасдан, бошқа 
товарлар билан 
таққосламасдан харид 
қилинувчи товар ва 
хизматлар. Уларни 
қўшимча асосий, 
импульсли харид ва 
экстрен товарларга 
тақсимлаш мумкин 
Уларни Интернет орқали 
сотиш даражаси пастдан 
ўртачагача бўлади. 
Самарадорлик пастлигининг 
асосий сабаби бундай 
товарларни Тармоқ орқали 
харид қилиш одатининг 
йўқлиги ҳисобланади 
Олдиндан 
танлаб 
олинувчи 
товарлар 
Харидор танлов 
жараѐнида кенг 
кўрсаткичлар доираси 
бўйича таққословчи 
истеъмол товарлари: 
техник-эксплуатацион 
тавсифномалар, нарх, 
сотувдан олдин ва 
кейин хизмат кўрсатиш 
Интернет бу турдаги 
товарларни сотишда юқори 
самарадорликка эга, чунки 
товар ҳақида максимал ахборот 
тақдим эта олади, таннархи 
паст бўлади 
Махсус 
товарлар 
Ўзига хос 
тавсифномали ѐки 
маркали истеъмол 
товарлари, улар учун 
харидорлар қўшимча 
куч сарфлашга тайѐр 
бўлади 
Интернет бу турдаги 
товарларни сотишда юқори 
самарадорликка эга. Бундан 
ташқари, глобаллик ҳисобига 
сотув бозорини кенгайтиришга 
имкон беради 
Пассив 
талабли 
товарлар 
Уларни харид қилиш 
ҳақида харидор 
ўйламайдиган 
истеъмол товарлари 
Реклама воситаси сифатида 
таннархи пастлиги ва 
ахборотга бойлиги сабабли 
Интернет бу турдаги 
товарларни илгари суришда 
самарали фойдаланиши 
мумкин. Бироқ эсдан 
чиқармаслик керакки, бу 
товарларни сотиш маркетинг 
ҳаракатларини талаб қилади 

---

137 
Интернет орқали энг кўп таклиф этилувчи истеъмол товарлари 
ассортиментини кўриб чиқишда шуни қайд этиш мумкинки, бугунги 
кунда ривожланган мамлакатларда виртуал савдонинг асосий 
йўналишлари китоб, аудиокассета, видеокассета ва компьютер 
техникаси савдоси бўлиб, анъанавий савдо тузилишидан сезиларли 
фарқ қилади. Масалан, 6.2-жадвалда Россиядаги интернет-дўконлар 
ассортиментида энг кўп учровчи товар гуруҳлари акс эттирилган.