Таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

Тармоқ ахборот ресурслари
Ташкил қилиш ва ахборотни сақлаш усуллари бўйича Интернет 
манбаларини қуйидаги тоифаларга тақсимлаш мумкин: 

файл серверлари маълумотлар сақлашнинг анъанавий усули 
бўлиб, диск хотирасининг маълум бир қисми Интернет орқали 
уланиш учун очиқ бўлган компьютерларни ифодалайди. Бундай 
серверда маълумотга уланиш FTP - файл узатиш протоколини 
қўллаб-қувватловчи махсус дастурлар ѐрдамида амалга оширилади. 
Мазкур протокол умумий ҳолатда авторизация, яъни фойдаланувчи 
идентификациясини талаб қилади ва барча стандарт браузерлар 
томонидан қўллаб-қувватланади; 

web-сайтлар 
бугунги 
кунда 
Тармоқдаги 
ахборот 
ресурсларининг энг асосий ва энг тарқалган тури ҳисобланади. Сайт 
график, овоз, матн, видеотасвир каби турли кўринишдаги 
ахборотларни тақдим этиши мумкин; 

телеконференциялар қоидага кўра норасмий характерга эга 
бўлган зарур ахборотлар манбаи бўлиши мумкин. Телеконференция 
Интернетга уланиш имконига эга бўлган шахсларнинг бирон-бир 

---

120 
масалани муҳокама қилиш ѐки ахборот тарқатиш учун мўлжалланган 
мулоқот усулини ифодалайди; 

маълумотлар тўпламлари турли мавзудаги ахборотдан иборат 
бўлиши 
мумкин: 
нашрлар, 
маълумотнома 
ахбороти 
ва 
б. 
Маълумотлар тўпламларига стандарт браузерлар орқали уланиш 
усули энг тарқалган, чунки у ахборот истеъмолчилари мулоқот 
доираси максимал даражада кенг бўлишини таъминлай олади. 
Маълумотлар тўпламларидан бевосита ахборот чиқариб олиш билан 
бир қаторда фойдаланувчи сўровларини бажариш жараѐнида web-
саҳифа динамик қурилиши кенг қўлланади. 
Санаб ўтилган барча манбаларни бир қатор белгилар бўйича 
таснифлаш мумкин: 

тил 
бўйича 
- 
тарихий-географик 
сабаблар 
туфайли 
Интернетда энг тарқалган тил инглиз тили ҳисобланади, бироқ 
Тармоқда 
дунѐдаги 
асосий 
тилларнинг 
деярли 
барчасидан 
фойдаланилиб, тадқиқот компанияларининг қайд этишича, уларнинг 
улуши йил сайин ўсиб бормоқда. Кўпинча битта сайтни бир нечта 
тилда тақдим этиш ҳоллари учрамоқда; 

географик белгилар бўйича, одатда ахборот ресурсларининг 
ўз мақсадли мулоқот доираси мавжуд бўлиб, унинг жойлашган ўрни 
кўпинча бирон-бир географик минтақа билан боғланиши мумкин. 
Айтиб 
ўтиш 
керакки, 
ҳудудий 
тақсимот 
ресурсга уланиш 
имкониятларига таъсир кўрсатмайди, Тармоққа дунѐнинг исталган 
нуқтасидан бир хил уланиш мумкин; 

тақдим этилаѐтган ахборот тури ва характери бўйича 
(янгиликлар, реклама ахбороти, тематик ахборот, маълумотнома 
ахбороти), бу амалий нуқтаи назардан тақдим этилаѐтган ахборотни 
тури ва характери бўйича тақсимлашнинг энг муҳим шакли 
ҳисобланади, 
чунки 
охир-оқибатда 
айнан 
ахборот 
билан 
таъминланганлик манбани танлаб олишда ҳал қилувчи аҳамиятга эга 
бўлади. Шу билан бир пайтда айнан шу жиҳат тақдим этилаѐтган 
ахборотларнинг бир хил эмаслиги сабабли энг қийин ифодаланувчи 
бўлиши 
мумкин. 
Масалан, 
битта 
web-сайтнинг ўзи турли 
кўринишдаги ахборотларга эга бўлиши мумкин. Шу сабабдан 
келтирилган гуруҳларга тақсимлаш шартли ҳисобланади.