Таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти «Менежмент ва статистика» кафедраси

7.Мавзу: Махсулотнинг сертификатлашнинг ташкилий-хуқуқий асослари (2 соат)


Маҳсулотни сертификатлаштириш. Асосий тушунчалар. Сертификатлаштириш — маҳсулотнинг маълум талаблар, аниқ стандартлар ёки техникавий шартларга мослигини хужжатли тасдиғидир.
Маҳсулотни сертификатлаштириш маҳсулот маълум стандартлар ёки бошқа меъёрий-техникавий хужжатларга мослигини сертификат орқали тасдиқлаш мақсадида ўтказиладиган чора-тадбирлар (харакатлар) мажмуасидир.
"Сертификатлаштириш" тушунчасининг таърифи стандартлаштириш бўйича халқаро ташкилот (ISО — Internationale Standart Organizatione) Кенгашининг махсус қўмитаси томонидан ишлаб чиқилган.
Сертификатлаштириш (мувофиқликни сертификатлаштириш) маҳсулотни, технологик жараён ёки хизматларни сертификатлаштиришда учинчи томон қатнашишини назарда тутадиган умумий атамадир (биринчи томон — ишлаб чиқарувчи, иккинчи томон — истеъмолчи).
ISО томонидан мувофикликнинг уч тури жорий қилинган:
• мувофиқлик ҳақида баёнот;
• мувофиқликни аттестациялаш;
• мувофқликни сертификатлаштириш.
Мувофиқлик тўғрисида баёнот — бу етказиб берувчи (ишлаб чиқарувчи)нинг сертификатлаштириш тизимидан ташқари ўз зиммасига тўла жавобгарликни олиб, маҳсулот, технологик жараён ёки хизмат маълум сертификат ёхуд бошқа меъёрий-техникавий хужжатга мослиги ҳақида баёнотдир. Бу атама ўз-ўзини сертификатлаштириш атамаси ўрнини босади.
Ўз-ўзини сертификатлаштириш ғояси қадимдан маълум, масалан, ишлаб чиқарувчи томонидан маҳсулотни тамралаш товар юқри сифатининг тасдиғи бўлган. Лекин мувофиқлик хақида баёнот етказиб берувчи (ишлаб чиқарувчи)нинг хеч қандай юридиқ маъмурий ёки иқтисодий жавобгарлигини назарда тутмайди. Фақат айрим мамлакатларнинг қонунчилиги маҳсулот етказиб берувчилар улар чиқарадиган маҳсулот хақида ишончли маълумот беришини мажбур қиладиган қоидаларни назарда тутади.
Мувофиқликни аттестациялаш — бу учинчи томон синов лабораторияси маҳсулотнинг маълум намунаси маълум стандартлар ёки бошқа меъёрий-техникавий хужжат талабларига мувофиқлиги хақида баёнотдир. Бу холда туркумли чиқарилаётган маҳсулот сифати бахоланмайди. Гап синов учун тақдим этилган маҳсулот намунаси мувофиқлиги хақида кетмоқда. Бу синовлар сертификатлаштириш тизими доирасидан ташқари амалга оширилади.