Таълим вазирлиги бухоро давлат университети

Тадқиқот объекти ва услубияти. 
Мирзачўл воҳасининг суғориладиган бўз-ўтлоқи 
тупроқлари шароитида қуйидаги 8 вариантдан иборат тупроққа кам ишлов бериш ва 
турли органик моддалар билан мулчалаш бўйича дала тажрибалари олиб борилди: 1 ва 5 
вариант назорат; 2 ва 6-ширинмия қолдиғи билан мулчаланган; 3 ва 7 сомон ва ғўзапоя 
билан мулчаланган; 4 ва 8 вариантлар гўнг билан мулчаланган.
Тадқиқот натижалари.
Олиб борилган тажрибаларимизда, яъни ғўза экилган кам 
ишлов берилиб мулчаланган вариантларда вегетация даврида ҳар доим намлик юқори 
бўлиши қайд қилинди, айниқса бу ҳолат юқори қатламларда яққол кузатилади. Апрель 
ойида мулчаланган вариантларда юқори қатламдаги намлик 16,2-19,2%, назорат 
вариантида 14,1-16,5% ни ташкил этди, июнь ойида иккинчи суғоришдан кейин, 
мулчаланган вариантларда намлик 15,3-20,6%, назорат вариантида 13,4-14,2% 
кўрсаткичларда қайд қилиниб, июль ойида мулчаланган вариантларда 12,5-16,5% ва мос 
равишда назорат вариантида эса 10,4-12,1% ни ташкил этди. 
Ҳайдов остки қатламларда ҳам ғўзанинг вегетация даврининг барча ойларида 
мулчаланган ва кам ишлов берилган вариантларида намлик даражаси назорат вариантига 
нисбатан апрель ойида 2,1-2,7%, июнь ойида 1,9-6,4%, июль ойида 2,1-4,4% устунлик 
қилганлиги аниқланди ва мулчалашнинг тупроқда намликнинг сақланишига ва ортиқча 
буғланиб кетишига тўсқинлик қилиши исботланди. 
Буғдой экилган майдон вариантларида ҳам ғўзага кам ишлов берилиб мулчаланган 
вариантларига мос равишда намликнинг назорат вариантида бирмунча камлиги 
кузатилди. Апрель ойида юқори қатламдаги назорат вариантида намлик 12,1-13,2% 
ташкил қилган бўлса, мулчаланган вариантларда 13,4-18,9% ни, мос равишда назорат 
вариантига нисбатан 1,3-5,7% устунлик қилганлиги аниқланди. 
Буғдойнинг вегетация охири июнь ойида юқори қатламдаги намлик назорат 
вариантида 8,6-9,2%, кам ишлов берилиб мулчаланган вариантларда 10,6-14,6% ни 
ташкил этди, мулчаланган вариантларда тупроқ намлик даражаси 2,0-5,4% 
кўрсаткичларда қайд қилиниб, назорат вариантига нисбатан устинлик қилганлиги 
аниқланди. Пастки қатламларда ҳам шу қонуният аниқланди. 
Хулоса ўрнидаЎзбекистоннинг турли тупроқ иқлим шароитларида кам ишлов 
бериш ва мулчалашни қўллаш таъсирида тупроқ асосий хоссалари ўзгариши, намлик, туз, 
озиқа, 
микробиологик, 
экологик 
ва 
иссиқлик 
тартиботларини 
яхшилашга, 
етиштириладиган экинлар ҳосилдорлигини кўтаришгаимкон берди.