Таълим вазирлиги бухоро давлат университети “ Психология” кафедраси


РИВОЖЛАНИШДА ОРКАДА КОЛИШНИНГ ТУРЛИ ШАКЛ ДИАГНОСТИКАСИ ВА УЛАРНИНГ КОРРЕКЦИЯСИ



Download 382,5 Kb.
bet9/34
Sana25.02.2022
Hajmi382,5 Kb.
#285650
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   34
Bog'liq
11.Психокоррекция

РИВОЖЛАНИШДА ОРКАДА КОЛИШНИНГ ТУРЛИ ШАКЛ ДИАГНОСТИКАСИ ВА УЛАРНИНГ КОРРЕКЦИЯСИ

Биз 2 турли ортда колишни фарклаймиз: нерв системасининг органик бузилиши натижасида ортда колиш; (уларга клиник-психологик ва тиббий диагностика ва терапия лозим булади) хамда вактинча ортда колиш ва ноадекват хатти-харакат (улар асосан соглом болаларда ривожланишнинг номутаносиб ички ва ташки шарт-шароитлар асосида юзага келадилар).


Психодиагностика нуктаи-назарига кура бу ер иккита масалани хал килмок лозим.
а) ортда колишнинг бартараф этиш максадида уни келтириб чикарувчи ички ва ташки номутаносиблик шарт-шароитларини уз вактида диагноз килиш.
б) курилган чораларга карамай ноадекват хатти-харакатни саклаб колишга булган тенденция устунлик килувчи укувчиларга, педагогик чоралар куриш максадидаги диагностика.
Коррекцион чоралар куриш учун асосий шарт- шароит ноадекват хатти-харакатнинг туб сабабларини психодиагностик очиб бериш хисобланади. Бир вактнинг узида узгаришларни урганиш учун психодиагностик методлар ишлаб чикилмоги лозим.

УКУВ ЖАРАЁНИ ЭФФЕКТИВЛИГИНИ ПСИХОДИАГНОСТИК ТАДКИК КИЛИШ


Педагогик жараённи бошкариш укув дастурини амалга ошириши ва кечиши хакидаги маълумотларни талаб килади. Бу хил маълумотлар мактаб директорига, методистларга, укув жараёнини бошкараётган педагогларга жуда зарурдир. Укувчиларнинг узлаштиришини таккослаш имконини берувчи стандартлашган усулларни куллаш психологлар ва педагоглар биргаликда очиши мухим булган масалалардир.

ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИНИ ПСИХОДИАГНОСТИК ТАДКИК КИЛИШ ЖАРАЁНИГА КУЙИЛАДИГАН ТАЛАБЛАР


Таълим жараёнини психодиагностикаси юкори малакали мутахассислар ёрдамида укувчиларнинг шахсий хусусиятларини, интилишларини, кизикишларини, интеллект козффициентини аниклашга ёрдам берар экан, бу уз навбатида бу жараённи сифатли ишончи хамда мураккаб методикалардан фойдаланишни такозо этади. Укувчилар хакида максимал даражада аник маълумотларни олиш учун тадкикот методикаларига бир катор талаблар куйилади. Куйида биз ана шу талаблар хакида фикр юритамиз.
1. Текширув объектини аниклаш.
Психологик, педагогик талаблардан келиб чиккан холда кандай психодиагностик маълумотлар олинишини аник белгилаш мумкин. Диагностик методларни ишлаб чикаришдаги купгина камчиликлар диагностика предметини етарли даражада аник белгиланмаганлиги натижаси сифатида тушунтирилади.
Текширув методини аниклаш
Диагностика килувчи хусусият аниклангандан сунг, шундай фаолият турларини танлаш лозимки, булар текширилаётган хусусият хакида маълумотлар бериш имконини берсин.
Методни тахлил килиш
Диагностик методларни адекват ишлаб чикиш учун эксперимент утказиш шароитларини ва унинг натижалари тахлилини максимал даражада стандартлаштириш лозим булади. Эксперимент шартларини стандартлаштиришга куйидагилар киради:
Экспериментни утказиш, асосан инструкция, масалан, тестлаштириш жараёнини тасвири.
Маълумотларни кайд килиш, яъни эксперимент давомида экспериментнинг бориши ва натижаларини протоколлаштириш ва кайд килиш.
Маълумотларни тахлил килиш, масалан, вербал маълумотларни классификациялаш ёки улчов натижаларини солиштириш.
Маълумотларни синтез килиш, маълумки кайд килинган дастлабки маълумотларда факат ноаник психодиагностик ахборотларни олиш мумкин. Психометрик жараёнлар ёрдамида уларни бирлаштириш, гурухлаштириш, лозимки улар ёрдамида психодиагностик нуктаи назарга кура уларни интерпретация килиш мумкин булсин.
Маълумотларни интерпретацияси
Метод асосида ётувчи назарий концепция асосида психодиагностик маълумотларни тахлил килиш ётади.
Методнинг сифатлилик критерийларини аниклаш
Диагностик маълумотларнинг ишончлилиги ва сифати маълум даражада текширув методи сифатига боглик булади. Улар мос келувчи техник текширув ёрдамида аввало коррекцион статик методлар ёрдамида аникланади. Методларнинг бир мунча асосий критерийлари куйидагилар хисобланади.
Методнинг объективлиги, яъни олинган маълумотлар ва уларнинг психодиагностик интерпретацияси экспериментатордан боглик эмаслиги.
Г.Вицлак куйидагиларни ажратиб курсатади: тест утказишнинг объективлиги, тахлилнинг объективлиги, олинган маълумотлар интерпретациясининг объективлиги. Маълумки, турли эксперименторлар бир-биридан мустакил холатда айни психологик метод билан, бир хил экспериментал шароитда фойдаланадилар. Улар олинган натижалари солиштирилиб методнинг объективлик коэффеценти чикарилади. Аммо методнинг объективлигини амалий жихатдан текширишда бир мунча кийинчиликлар вужудга келади, чунки бир хил экспериментал шароитларни вужудга келтириш жуда кийиндир.
Методнинг валидлиги- психодиагностик методнинг натижалари айни урганилаётган объект хусусиятларига мос келишидир. Валидлик тушунчасини ишончлилик тушунчасидан фаркини урганилаётган тадкикотнинг “объекти” ва “предмети” фаркини ажратиш билан тушунтириш кулайдир.Ишончлилик бу жараённинг объектларга нисбатан баркарорлилигидир. Ишончлилик хар доим хам валидликни ифодаламайди. Купгина психологлар шундай хатога йул куйишадики, улар аввало текширишнинг маълум бир процедурасини таклиф этиб, объектларни баркарор фарк кила олишга булган унинг ишончлилиги курсатилади-ю, аммо валидлик хакидаги масала очик колаверади. Агар сенсор психофизикада урганилаётган сезги хусусиятлари оддий жисмоний стимуллар билан бир хил детерминациялашгани учун валидлик даражаси сезиларли ахамият касб этмаса, дифференциал психометрикада валидлик муаммосининг ахамияти кескин ошиб кетади.
Валидлик ишончлилик
Бу тест валидлиги унинг ишончлилигидан ошиб кетмаслигини тушунтиради. (А.Г.Шмельев “Основу психодиагностики”).
Маълумки, валидликнинг бир нечта турлари мавжуд. Мактаб психодиагностикасида улар укув предметининг узлаштиришга булган муваффакиятни текширишда тест масалаларининг айни шу предмет хусусиятларига мос келишида кулланилади.
Конструктив валидлик - уни бахолаш тестлаштириш объектини психологик анализ килишни такозо этади. Яъни, тест натижалари назарий ажратилган хусусиятни кай тарзда текширишни урганади. Масалан, узлаштиришнинг диагностик контролида мужассам булмаган индекаторлар хакикатдан хам укув жараёнининг шарт-шароитларини намоён киладими ёки йукми ва хоказо.
а) Критериал валидлик - тест натижалари ёрдамида, индивиднинг бизни кизиктираётган хатти-харакат аспектининг хозирги вактдаги ва келажакдаги холати хакида хукм чикариш мумкинми ёки йукми, деган масалани аниклаш имконини беради. Буни аниклаш учун тест натижалари ташки критерийлар; масалан, мактаб бахолари билан солиштирилади ёки турли тестлар натижалари таккосланади.
в) Прогностик валидлик- бунда ташки критерийлар сифатида узлаштириш ва укувчининг хулк-атвори прогнози келиб чикади.
Методнинг ишончлилиги- “бу текширилаётган маълум бир шахсий белги ва хатти-харакат хусусиятининг текширилишини аниклик даражаси”. Бошкача айтганда тестнинг бир хил шароитларда олинган натижалари таккосланиб, ишончлилик коэффиценти аникланади.
Психодиагностик методнинг ишончлилик даражаси учта шартга боглик.
а) методнинг объективлиги;
б) тест мисолларининг бир хиллиги;
в) текширилаётган шахс хусусиятларининг стабиллиги.

Тест балларини таксимлаш, анализ килиш, тест нормалларини тузиш ва улар репрезантативлигини текшириш буйича операциялар:


1. Тестни тадбик этиш мулжалланаётган омилидан стандартлаштириш айланмасини шакллантириш (кандайдир параметри буйича тасодифий ёки бошланишга эга) хар бир синалувчида тестларни киска муддатда утказиш.
2. Танланган квонтлаш (тенг маънолик интервали) интервалини хисобга олдган холда “ишланмаган” (“хом”) балларни гурухлаш. Интервал W/m катталик билан аникландаи. Бунда Wкx max-xm:n-тебраниш: m-тенг маънолик интерваллари микдори.
3. Тест баллари частотаси таксимотини тузиш жадвал куринишида ва мос келувчи частограмма хамда кумулят графиклари куринишида.
4. Компьютер ёрдамида уртача ва стандарт огиш, шунингдек асимметрик ва эксцелл хисобини чикариш текшириш натижаларини таксимот эгри чизикларини визуал анализ килиш билан таккослаш.
5. Колмогоров мезони ёрдамида таксимотлардан бирининг нормаллигини текшириш (n<200 булганда кучлирок мезонлар ёрдами билан) ёки стандарт шкалага утказиш билан процентал нормаллаштиришни амалга ошириш, шунингдек, тармокли стандартлаштиришни амалга ошириш ва улар натижаларини таккослаш (стандарт очколарнинг бутун ифодасигача аниклик билан)
6. Мос келиш булмаса, яъни нормаллик инкор килинса, унда таксимот тургунлигини сайланмани икки тасодифий булимларга ажратиб текшириш керак.
Бутун сайланма ва унинг ярми учун нормаллаштирилган баллар мос келса нормаллаштирилган шкалани баркарор деб хисоблайди.
7. Колмогоров мезони буйича таксимот бир жинслилигини берилган оммавий белги вариантлаштирилишига нисбатан (жинс, ихтисос ва х.к) текшириш.
Бирга кушилган координатларда тула ёки ярим сайланмалар учун чистограмма ва кумулят графикларини тузиш. Фаркланишларда сайланмани турли кичик сайланмаларга ажратиш.
8. Процентал ва нормаллаштирилган тест нормалари жадвалларини тузиш (хар бир “ишланмаган” баллар тенг маънолиги интервал учун). Турли маънодаги кичик сайланмалар мавжуд булганда уларнинг хар бири учун алохида жадвал булиш керак.
9. Уртача микдорни аниклашдаги стандарт хатоларни хисобга олиб, ишончли интерваллар учун (P<0,01 даражада) критик, нукталарни (энг юкори ва куйи) аниклаш.
10. У ёки бу тест ечимининг мулжалланаётган механизмни хисобга олган холда олинган таксимот конфигурациясини мухокама килиш.
11. Негатив натижа намоён булганда шкаланинг боскичлари сони буйича баркарор нормалар йук булганда (мезонли фаолият прогнозининг буюрилган (аниклиги буйича))-каттарок сайланмани текширишни амалга ошириш ёки мазкур тестдан фойдаланиш режасидан воз кечиш керак.

Download 382,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   34




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish