Таълим вазирлиги а.ҚОдирий номидаги жиззах давлат педагогика

PISA va PIRLS xalqaro tadqiqotlarida muvaffaqiyatli ishtirok etish 
uchun nima qilish kerak? 
Yaxshi natijalar ko‘rsatish uchun hech bo‘lmaganda 2 maqsadga ega 
bo‘lish kerak: birinchisi, o‘qituvchilar va ular ishlaydigan, foydalanadigan 
materiallarni tayyorlashdir. Zero xalqaro tadqiqotlarda bejizga maktablarda 
ta’lim sifati o‘qituvchilarning kasbiy darajasiga bog‘liq, deb aytishmaydi. 
Demak, o‘qituvchilarni tayyorlashga mablag‘ ajratish va yangi o‘quv 
materiallarini yaratish kerak. Tegishli vazirliklar malaka oshirish tizimiga 
investitsiya kiritishi, moliyalashtirishi va uslubiy qo‘llab-quvvatlash uchun 
shart-sharoitlar yaratishi maqsadga muvofiq bo‘ladi. 
Xalqaro tadqiqotlardagi natijalarni yaxshilash uchun o‘qituvchilarni 
maqsadli tayyorlash va ta’lim jarayonida o‘qitish metodikasi va ustuvor 
tamoyillarni o‘zgartirish zarur.Buning uchun biz o‘qituvchilarni tayyorlashimiz, 
rivojlantiruvchi ta’limning yanada faol tizimini tatbiq etishimiz va 
o‘qituvchilarni ta’lim jarayonida yanada muvaffaqiyatli foydalana oladigan 
materiallar bilan ta’minlashimiz kerak. Bu eng muhimi va hozirgi kundagi 
to‘g‘ri yo‘ldir, ancha oldin PISA va PIRLS tadqiqotlari topshiriqlari 
xususiyatlarini ochib beruvchi materiallar bilan to‘plamlar chop etildi. Endi esa 
bu vazifalarni bosqichma-bosqich amalga oshirib, paydo bo‘layotgan 
muammolarni hal qilish ustida ishlash yaxshi natija beardi deb hisoblaymiz.
PISA natijalari 2023 yil oxirida e’lon qilinadi. Bizningcha, bujuda 
muhim qaror. Mamlakatlar xalqaro tadqiqotlarda ishtirok etishlari kerak, chunki 
ular bizning ichki holatimizdan emas, balki xalqaro standartlar nuqtai nazaridan 
tashqi baho berishadi.
Agar mamlakatimizda ta’lim tizimi qanday tashkil etilgani, boshqa 
mamlakatlarda qanday o‘zgarishlar ro‘y berayotgani haqida tushunchaga ega 
bo‘lsak, hech bo‘lmaganda natijalar qanday bo‘lishi va eng muhimi, odamlarni 
qanday tayyorlash haqida ba’zi bashoratlar qilishingiz mumkin.
Shuning uchun maqsadga bosqichma-bosqich erishish, e’lon qilingan 
g‘oya va islohotlarni joriy etish. Boshqa tomondan, natijalarni batafsil 
muhokama 
qilish 
uchun 
jamoatchilik 
va professional 
hamjamiyatni 
tayyorlashimiz, biz bu natijalar bilan nima qilishimiz va ushbu natijalarni 
rivojlanish uchun platforma sifatida qabul qilish bo‘yicha mamlakatni tayyorlash 
kerak deb hisoblaymiz. 
Mamlakatimiz ushbu tadqiqotlarda ilk marotaba ishtirok etayotgani 
uchun hozircha aniq natijalar yo‘q va bir narsa deyish qiyin. Matematika 
va tabiiy 
fanlar 
bo‘yicha 
natijalar 
o‘qish 
savodxonligi 
bo‘yicha 
ko‘rsatkichlardan yuqori bo‘ladi deb o‘ylaymiz. 
Gap shundaki, PISAda o‘qish savodxonligini baholash vositalari keskin 
o‘zgargan. Shuningdek, o‘quvchilarning test sinovlarini baholash uchun yangi 
baholash formati (kompyuter platformasi) joriy qilinibgina qolmay, balki 

---

339 
o‘quvchilarga butunlay boshqa matnlar taklif etilmoqda: ko‘p o‘lchovli matnlar, 
ziddiyatlarni aniqlash, nuqtai nazarni yoki manbalar sifatini aniqlash kerak 
bo‘lgan matnlar. Shuning uchun bu yo‘nalishda maktab o‘quvchilarining 
natijalarida uncha katta siljish bo‘lmasligi mumkin, deb o‘ylaymiz. Lekin umid 
qilamizki, matematika va tabiiy fanlardan, Qozog‘iston, Ozarbayjon va Gruziya 
kabi mamlakatimiz ham dastlabki bosqichlarda yaxshi natijalar ko‘rsatadi. Biz 
bundan umidvormiz.