OLIY TA’LIMDA KREDITMODUL TIZIMI
Abduraxmonova Dinora Yusupovna - JDPI o’qituvchi
Annotasiya Ushbu maqolada kredit modul tizimi O’zbekistondagi ta’lim jarayoniga
tadbiq etilishi. Kredit modul tizimining mazmun mohiyati haqida so’z yuritadi.
Kalit so’zlar: Ta’lim, kredit modul, akademik kredit, modul, kredit , ta’lim jarayoni,
konsepsiya
Annotation The article introduces the credit module system to the educational
process in Uzbekistan. The content of the credit module system is discussed.
Key words Education,credit moduli, academic credit, moduli, credit, educational
process concept.
Aннотация В данной статье представлено система кредитных модулей в
образовательный процесс в Узбекистане. Обсуждается содержание системы
кредитных модулей.
Ключевые слова Образование. Кредитный модул , академичиский кредит,
Модуль, кредит, учебный процесс, концепция
Mutaxassiskadrlarningshakllanishmuhitihisoblanganoilyta’limsifatiniyaxs
hilashXXIasrningasosiymuammolaridanbirihisoblanadi. Aynan, shu sababli
323
globallashuv sharoitida ta’lim va fan tizimini isloh qilish ko’plab
muammolarning yechimini belgilovchi omil hisoblanadi.
Ta’lim masalasi jahonning ko’plab mamlakatlarida muhim vazifalar
qatoridan o’rin olgan. Ko’pchilik davlarlarda sog’lom raqobat sharoitidagi yangi
talablariga javob beruvchi, moslashuvchan ta’lim tizimini yaratishga qaratilgan
tub islohatlar amalga oshirilmoqda. Hammamizga ma’lumki, iqtisodiyot rivoji
ortda qolish havfi asosan samarali ta’lim modelini yaratmagan davlatlarga
xosdir. Bundan ko’rinadiki, eng avvalo mamlakatimizda ta’lim tizimini faol
tarzda takomillashtirib borishimiz zarur. Bu borada Prezidentimiz Shavkat
Mirziyoyev boshqa sohalar qatorida ta’lim sohasiga ham alohida e’tibor
qaratmoqdalar. Bunga misol qilib, 2019 yilning 8-oktabrida “O’zbekiston
Respublikasi oily ta’lim tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini
tasdiqlash to’g’risida”gi Farmoni imzolandi. Ushbu muhim dasturi amal xujjatda
mamlakatimizdagi oliy ta’lim muassasalariga bir qancha yangiliklarni olib
keldi. Jumladan: oliy ta’lim muassasalarining 85% 2030-yilgacha bosqichma-
bosqich kredit-modul tizimiga o’rkazish rejalashtirilgan. Manashu konsepsiyaga
asosan Jizzax davlat pedagogika instituti 2020-2021 o’quv yilidan boshlab
kredit modul tizimiga o’tdi.
Kredit modul tizimi nima degani?
Kredit - modul tizimi - mustaqil ta’lim olishga qaratilgan va individuallik
asosida bilimni ijodiy o’zlashtirish, o’quv jarayonini qat’iy belgilangan holda
ta’lim yo’lini tanlash va kredit holida bilim hajmini belgilovchi tizimdir. Bu
tizim hozirgi kunda rivojlangan mamlakatlar ta’lim tizimida umumiy yo’lga
qo’yilgan, vaqt sinovlarida o’zini yetarlicha oqlagan va bir biridan farq qiluvchi,
lekin bir - birini o’zaro to’ldiruvchi ikkita - modul va kredit o’qitish
texnologiyalarini birlashishidan hosil bo’lgan.
Modul - o‘quv dasturidagi har bir fan bu modul hisoblanadi. Chunki u
yaxlitlikka ega, muayyan o‘qish natijalariga erishishga yo‘naltirilgan, o‘zining
tizimi va baholash mezonlariga ega bo‘lgan izchil o‘qish va o‘rganish
harakatlari jamlanmasidir. Lekin modullar faqat fanlarning o‘zidangina iborat
emas. Yuqoridagi ta’rifga mos keladigan va tegishli miqdorda kreditlarni o‘zida
aks ettiradigan har qanday tizimli va izchil o‘rganish va mashg‘ulotlar
jamlanmasini modul deyish mumkin. Bunga o‘quv dasturiga kiritilgan amaliyot
ishi, bitiruv malakaviy ishi yoki dissertatsiya ishini misol keltirish mumkin.
Akademikkredit
-
oliyta’limningmuayyanbosqichidaushbuta’limdarajasiniqo‘lgakiritishmaqsadidat
alabatomonidanmuntazamravishdato‘plabboriladiganramziyo‘lchovbirligi.
Bubirliktalabama’lummiqdordagio‘qishyuklamasinibajarganligivamuayyano‘qis
hnatijalarinimuvaffaqiyatliegallaganliginianglatadi.
Modullio’qitish
-
tartiblio’qitishdemakdir.
Bundao’quvmaterialibittao’quvmashg’ulotihajmida,
o’quvpredmetiningbirormavzusiyokibirorbo’limidarajasida,
ba’zanesao’quvfaniningyiriktarkibiyqismida,
ya’ni,
bloklartarzidahamo’qitishmumkin.
324
O ’zbekiston OTM o’qitish amaliyotida kredit - modul tizimini joriy etish
nima uchun kerak?
BusavolimizgaO’zbekistonOTMfaoliyatidahozirgachaamaldaqo’llanilibke
linayotganan’anaviytizimimizningko’zgako’rinadigankamchiliklariniko’rsatisho
rqalijavobtopamiz.
-
O’zbekistonOTMfaoliyatidahozirgachaamaldaqo’llanilibkelinayotganan’anaviyt
izimhozirgitezkoraxborotasritalablarinibajaraolmasligi;
- O’zbekistonOTMlaridatalabalarasosan, tinglovchibo’libqolayotganligi,
natijadaamaliyotningsustligidanyetishibchiqqankadrlarningsohalardayaxshinatija
larberaolmayotganligi;
- Baholash tizimidagi bo’shliqlarning ko’pligi, va buning natijasida
baholash jarayonlarida korrupsiyaning ildiz otishi;
- Talabaning novatorligi sustligi. Ya’ni, bu tizimda talabaga vazifa
beriladi, talaba esa uni bajaradi va shu orqali baho oladi. Talabaning ijodiy,
mustaqil ishlarga kam urg’u beriladi;
- Eng muhimi, bu tizimning jahonning rivojlangan ta’lim tizimlariga mos
emasligi. Bu esa, ular bilan raqobatga tayyor emasligimizga asosiy sabab
bo’lmoqda.
Bunday sharoitda biz, O’zbekiston OTM faoliyatini kuchli isloh etish,
ularni jahonning nufuzli universitetlari qatoriga kiritish, erkin va ijodiy ta’lim
berish mukammal sturukturalarini ishlab chiqish, jahon standartlariga
to’laligicha mos keluvchi sifatli ta’limni amalga oshirish uchun dunyo
tajribasiga asoslangan - kredit - modul tizimini tanladi.
Akademikkredit
-
oliyta’limningmuayyanbosqichidaushbuta’limdarajasiniqo‘lgakiritishmaqsadidat
alabatomonidanmuntazamravishdato‘plabboriladiganramziyo‘lchovbirligi.
Bubirliktalabama’lummiqdordagio‘qishyuklamasinibajarganligivamuayyano‘qis
hnatijalarinimuvaffaqiyatliegallaganliginianglatadi.
Agarkredit-modultizimito‘g‘rivato‘liqligichajoriyetilsa,
umamlakatimizoliyta’limtizimigajudakattaijobiyo‘zgarishlarniolibkirishimumki
n.
Jumladan,
umamlakatimizoliyta’limtizimigata’limningjahontanolganmukammalo‘lchovbirl
iginingolibkirilishi,
o‘quvdasturlaridamuvozanatvame’yorpaydobo‘lishi,
o‘qishjarayoniningshaffoftarzdatashkiletilishi,
o‘quvdasturlariiqtisodiyot,
mehnatbozorivatalabalarehtiyojlariasosidashakllanishi,
darslarningsifatiyaxshilanishivanihoyatharbirtalaba,
ma’lumma’nodao‘ziningmustaqilo‘quvdasturigaegabo‘lishigaxizmatqiladi.
Mazkur tizimning oliy ta’limga joriy qilinishi o‘qitish sifatini oshirish,
shaffoflikni ta’minlash, korrupsiyaga barham berish, ta’lim oluvchining haqiqiy
bilimini yuzaga chiqarish hamda talabaning mustaqil o‘qib-o‘rganib, o‘z ustida
ishlashiga zamin yaratadi. Bugungi kunda Yevropa kredit tizimi ko‘hna
qit’aning deyarli barcha oliy o‘quv yurtida amaliyotga joriy etilgan.
Kredit-modul tizimining joriy etilishi o‘qituvchi va talabaning
hamkorlikda ishlashida muhim omil hisoblanadi. Modulli ta’limda pedagog
325
tinglovchining o‘zlashtirish jarayonini tashkil etadi, boshqaradi, maslahat beradi,
tekshiradi. Talaba esa yo‘naltirilgan ob’yekt tomon mustaqil harakat qiladi. Eng
katta urg‘u ham talabalarning mustaqil ta’lim olishiga qaratiladi.
O‘quv jarayonida mustaqil ta’lim olishning ahamiyati ortadi va bu
kelajakda mutaxassislarning mustaqilligi, ijodiy tashabbuskorligi hamda
faolligini oshirishga olib keladi. Kredit-modul tizimida talabalar har doim
o‘qituvchi va kursdoshlaridan yordam hamda maslahat olish imkoniyatiga ega
bo‘ladi. Bu esa o‘zaro hamjihatlikni mustahkamlaydi va jamoada ishlash
ko‘nikmalarini shakllantirishga xizmat qiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |