Таълим вазирлиги а.ҚОдирий номидаги жиззах давлат педагогика

 
OLIY TA’LIMDA KREDITMODUL TIZIMI 
Abduraxmonova Dinora Yusupovna - JDPI o’qituvchi 
Annotasiya Ushbu maqolada kredit modul tizimi O’zbekistondagi ta’lim jarayoniga 
tadbiq etilishi. Kredit modul tizimining mazmun mohiyati haqida so’z yuritadi. 
Kalit so’zlar: Ta’lim, kredit modul, akademik kredit, modul, kredit , ta’lim jarayoni, 
konsepsiya 
Annotation The article introduces the credit module system to the educational 
process in Uzbekistan. The content of the credit module system is discussed. 
Key words Education,credit moduli, academic credit, moduli, credit, educational
process concept. 
Aннотация В данной статье представлено система кредитных модулей в 
образовательный процесс в Узбекистане. Обсуждается содержание системы 
кредитных модулей. 
Ключевые слова Образование. Кредитный модул , академичиский кредит, 
Модуль, кредит, учебный процесс, концепция 
Mutaxassiskadrlarningshakllanishmuhitihisoblanganoilyta’limsifatiniyaxs
hilashXXIasrningasosiymuammolaridanbirihisoblanadi. Aynan, shu sababli 

---

323 
globallashuv sharoitida ta’lim va fan tizimini isloh qilish ko’plab 
muammolarning yechimini belgilovchi omil hisoblanadi.
Ta’lim masalasi jahonning ko’plab mamlakatlarida muhim vazifalar 
qatoridan o’rin olgan. Ko’pchilik davlarlarda sog’lom raqobat sharoitidagi yangi 
talablariga javob beruvchi, moslashuvchan ta’lim tizimini yaratishga qaratilgan 
tub islohatlar amalga oshirilmoqda. Hammamizga ma’lumki, iqtisodiyot rivoji 
ortda qolish havfi asosan samarali ta’lim modelini yaratmagan davlatlarga 
xosdir. Bundan ko’rinadiki, eng avvalo mamlakatimizda ta’lim tizimini faol 
tarzda takomillashtirib borishimiz zarur. Bu borada Prezidentimiz Shavkat 
Mirziyoyev boshqa sohalar qatorida ta’lim sohasiga ham alohida e’tibor 
qaratmoqdalar. Bunga misol qilib, 2019 yilning 8-oktabrida “O’zbekiston 
Respublikasi oily ta’lim tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini 
tasdiqlash to’g’risida”gi Farmoni imzolandi. Ushbu muhim dasturi amal xujjatda 
mamlakatimizdagi oliy ta’lim muassasalariga bir qancha yangiliklarni olib 
keldi. Jumladan: oliy ta’lim muassasalarining 85% 2030-yilgacha bosqichma-
bosqich kredit-modul tizimiga o’rkazish rejalashtirilgan. Manashu konsepsiyaga 
asosan Jizzax davlat pedagogika instituti 2020-2021 o’quv yilidan boshlab 
kredit modul tizimiga o’tdi. 
Kredit modul tizimi nima degani?
Kredit - modul tizimi - mustaqil ta’lim olishga qaratilgan va individuallik 
asosida bilimni ijodiy o’zlashtirish, o’quv jarayonini qat’iy belgilangan holda 
ta’lim yo’lini tanlash va kredit holida bilim hajmini belgilovchi tizimdir. Bu 
tizim hozirgi kunda rivojlangan mamlakatlar ta’lim tizimida umumiy yo’lga 
qo’yilgan, vaqt sinovlarida o’zini yetarlicha oqlagan va bir biridan farq qiluvchi, 
lekin bir - birini o’zaro to’ldiruvchi ikkita - modul va kredit o’qitish 
texnologiyalarini birlashishidan hosil bo’lgan. 
Modul - o‘quv dasturidagi har bir fan bu modul hisoblanadi. Chunki u 
yaxlitlikka ega, muayyan o‘qish natijalariga erishishga yo‘naltirilgan, o‘zining 
tizimi va baholash mezonlariga ega bo‘lgan izchil o‘qish va o‘rganish 
harakatlari jamlanmasidir. Lekin modullar faqat fanlarning o‘zidangina iborat 
emas. Yuqoridagi ta’rifga mos keladigan va tegishli miqdorda kreditlarni o‘zida 
aks ettiradigan har qanday tizimli va izchil o‘rganish va mashg‘ulotlar 
jamlanmasini modul deyish mumkin. Bunga o‘quv dasturiga kiritilgan amaliyot 
ishi, bitiruv malakaviy ishi yoki dissertatsiya ishini misol keltirish mumkin. 
Akademikkredit 
- 
oliyta’limningmuayyanbosqichidaushbuta’limdarajasiniqo‘lgakiritishmaqsadidat
alabatomonidanmuntazamravishdato‘plabboriladiganramziyo‘lchovbirligi. 
Bubirliktalabama’lummiqdordagio‘qishyuklamasinibajarganligivamuayyano‘qis
hnatijalarinimuvaffaqiyatliegallaganliginianglatadi. 
Modullio’qitish 
- 
tartiblio’qitishdemakdir. 
Bundao’quvmaterialibittao’quvmashg’ulotihajmida, 
o’quvpredmetiningbirormavzusiyokibirorbo’limidarajasida, 
ba’zanesao’quvfaniningyiriktarkibiyqismida, 
ya’ni, 
bloklartarzidahamo’qitishmumkin. 

---

324 
O ’zbekiston OTM o’qitish amaliyotida kredit - modul tizimini joriy etish 
nima uchun kerak? 
BusavolimizgaO’zbekistonOTMfaoliyatidahozirgachaamaldaqo’llanilibke
linayotganan’anaviytizimimizningko’zgako’rinadigankamchiliklariniko’rsatisho
rqalijavobtopamiz. 
- 
O’zbekistonOTMfaoliyatidahozirgachaamaldaqo’llanilibkelinayotganan’anaviyt
izimhozirgitezkoraxborotasritalablarinibajaraolmasligi; 
- O’zbekistonOTMlaridatalabalarasosan, tinglovchibo’libqolayotganligi, 
natijadaamaliyotningsustligidanyetishibchiqqankadrlarningsohalardayaxshinatija
larberaolmayotganligi; 
- Baholash tizimidagi bo’shliqlarning ko’pligi, va buning natijasida 
baholash jarayonlarida korrupsiyaning ildiz otishi; 
- Talabaning novatorligi sustligi. Ya’ni, bu tizimda talabaga vazifa 
beriladi, talaba esa uni bajaradi va shu orqali baho oladi. Talabaning ijodiy, 
mustaqil ishlarga kam urg’u beriladi; 
- Eng muhimi, bu tizimning jahonning rivojlangan ta’lim tizimlariga mos 
emasligi. Bu esa, ular bilan raqobatga tayyor emasligimizga asosiy sabab 
bo’lmoqda. 
Bunday sharoitda biz, O’zbekiston OTM faoliyatini kuchli isloh etish, 
ularni jahonning nufuzli universitetlari qatoriga kiritish, erkin va ijodiy ta’lim 
berish mukammal sturukturalarini ishlab chiqish, jahon standartlariga 
to’laligicha mos keluvchi sifatli ta’limni amalga oshirish uchun dunyo 
tajribasiga asoslangan - kredit - modul tizimini tanladi. 
Akademikkredit 
- 
oliyta’limningmuayyanbosqichidaushbuta’limdarajasiniqo‘lgakiritishmaqsadidat
alabatomonidanmuntazamravishdato‘plabboriladiganramziyo‘lchovbirligi. 
Bubirliktalabama’lummiqdordagio‘qishyuklamasinibajarganligivamuayyano‘qis
hnatijalarinimuvaffaqiyatliegallaganliginianglatadi. 
Agarkredit-modultizimito‘g‘rivato‘liqligichajoriyetilsa, 
umamlakatimizoliyta’limtizimigajudakattaijobiyo‘zgarishlarniolibkirishimumki
n. 
Jumladan, 
umamlakatimizoliyta’limtizimigata’limningjahontanolganmukammalo‘lchovbirl
iginingolibkirilishi, 
o‘quvdasturlaridamuvozanatvame’yorpaydobo‘lishi, 
o‘qishjarayoniningshaffoftarzdatashkiletilishi, 
o‘quvdasturlariiqtisodiyot, 
mehnatbozorivatalabalarehtiyojlariasosidashakllanishi, 
darslarningsifatiyaxshilanishivanihoyatharbirtalaba, 
ma’lumma’nodao‘ziningmustaqilo‘quvdasturigaegabo‘lishigaxizmatqiladi. 
Mazkur tizimning oliy ta’limga joriy qilinishi o‘qitish sifatini oshirish, 
shaffoflikni ta’minlash, korrupsiyaga barham berish, ta’lim oluvchining haqiqiy 
bilimini yuzaga chiqarish hamda talabaning mustaqil o‘qib-o‘rganib, o‘z ustida 
ishlashiga zamin yaratadi. Bugungi kunda Yevropa kredit tizimi ko‘hna 
qit’aning deyarli barcha oliy o‘quv yurtida amaliyotga joriy etilgan. 
Kredit-modul tizimining joriy etilishi o‘qituvchi va talabaning 
hamkorlikda ishlashida muhim omil hisoblanadi. Modulli ta’limda pedagog 

---

325 
tinglovchining o‘zlashtirish jarayonini tashkil etadi, boshqaradi, maslahat beradi, 
tekshiradi. Talaba esa yo‘naltirilgan ob’yekt tomon mustaqil harakat qiladi. Eng 
katta urg‘u ham talabalarning mustaqil ta’lim olishiga qaratiladi. 
O‘quv jarayonida mustaqil ta’lim olishning ahamiyati ortadi va bu 
kelajakda mutaxassislarning mustaqilligi, ijodiy tashabbuskorligi hamda 
faolligini oshirishga olib keladi. Kredit-modul tizimida talabalar har doim 
o‘qituvchi va kursdoshlaridan yordam hamda maslahat olish imkoniyatiga ega 
bo‘ladi. Bu esa o‘zaro hamjihatlikni mustahkamlaydi va jamoada ishlash 
ko‘nikmalarini shakllantirishga xizmat qiladi.