|
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
1.O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 8-oktabrdagi PF-5847-son
Farmoni. O’zbekiston Respublikasi oliy ta’lim tizimini 2030 yilgacha
rivojlantirish konsepsiyasi.
2.Usmonov B. Sh, Xabibullayev R.A. Oliy o’quv yurtlarida o’quv jarayonini
kredit-modul tizimida tashkil etish.
BOSHLANG`ICH SINFLARDA BAYON VA INSHONI BAHOLASH
MEZONLARI
Mamayusupova Saodat Mamatqulovna
katta o’qituvchi JDPI
Rahmonqulova Tursunoy JDPI talabasi
Аннотация.В этой статье описаны критерии оценки изложений и сочинений
в начальной школе.
Annotation. This article describes the criteria for evaluating presentations and
essays in elementary school.
Bizga ma’lumki boshlang`ich sinflarda bayon va insho ustida ishlash
metodikasida bayon va inshoning turlari, ularni yozdirishga qo’yilgan talablar
hamda o’quvchilar bayon va inshoni yozib bo’lishgach,uni tahlil qilish
jarayoniga metodist o’qituvchilar alohida to’xtalib o’tishgan.Ammo
boshlang`ich sinflarda baholash mezonlari na metodikamizda va na uslubiy
qo’llanmalarda berilmagan.Shuning uchun ushbu maqolada baholash
mezonlariga to’xtalmoqchimiz.Bayon va insho uchun baho me’yor va mezonini
alohida-alohida belgilash muhim amaliy va didaktik ahamiyat kasb etadi.Chunki
bayon va insho tabiatan bir-biridan farqlanadi.Boshlang`ich sinflarda barcha
turdahgi yozma ishlarni tekshirishda imlo va tinish belgilaridagi xatolar bilan bir
qatorda chiroyli yozuv sifatiga ham alohida e’tibor beriladi
Bayonni baholash uchun quyidagi me’yor va mezonga asoslanish
ma’qul.Bayon vaqti – 45 daqiqa;
T/r
Bilim,ko’nikma,malakalar
Baho
1.
Reja mavzuga muvofiq bo’lsa;asar voqeasi to’g`ri bayon
qilingan,matn mantiqiy muvofiq tarzda va izchil ravishda
ifodalangan,so’z boyligi,ifoda qurilishi va uslubi adabiy til
talablariga mos,mazmun va ifodadagi nuqsonlar juz’iy
bo’lsa;savodxonlikda qo’pol bo’lmagan bitta imlo yoki ikkita
tinish belgisida xatosi bo’lsa;
5baho
326
2
Matn
reja asosida yoritilib,kichik nuqsonlarga yo’l
quyilgan,fikr bayonida izchillik qisman buzilgan bo’lsa;so’z
tanlashda va ifoda qurilishida har xillik bo’lsa;mazmun va
ifodada ayrim nuqsonlarga yo’l qo’yilgan,savodxonlikda ikkita
imlo,ikkita tinish belgisida xato qilgan bo’lsa
4baho
3
Mavzu to’liq yoritilmagan; mavzudan qisman chetga chiqilgan,
aniq voqealar izohida nuqsonlarga yo’l qo’yilgan bo’lsa, so’z
boyligi va ifoda tuzilishida kamchilik kuzatilsa, uchtagacha
imlo, to’rttagacha tinish belgisida xatoga yo’l qo’ygan bo’lsa;
3baho
4
Asar voqeasi mantiqan to’liq ifodalanmagan bo’lsa,rejaga mos
bo’lmasa,fikr bayoni va qurilishida nomuvofiqlik bo’lsa,fikrlar
bir-biriga
bog`lanmasa;so’z
boyligi
talab
darajasida
bo’lmasa,yettitagacha imlo va shuncha tinish belgisida xatoga
yo’l qo’ygan bo’lsa;
2 baho
Insho uchun baholash mezonlari:
Inshoni baholashda o’quvchining mustaqil fikrlash qobiliyati,ijodkorligi,
voqea-hodisalarga nisbatan shaxsiy munosabati va savodxonligi hisobga
olinadi.Masalan o’quvchi bir so’zni (masalan, axloq so’zini) ikki yoki uch
o’rinda xato yozsa,1ta imlo xatosi hisoblanadi.Agar bir necha so’zni xato
yozgan bo’lsa,xatolar bir xil tipda –x va h imlosi bilan bo’lsa ham
umumlashtirilmaydi.Negaki o’quvchining savodxonlik darajasi har bir so’zning
yozilishi,mohiyatini bilishi nuqtayi nazaridan baholanadi.Demak,o’quvchi
ruxsat so’zini ruhsat,tahlika so’zini tahlika,mahorat so’zini maxorat tarzida
yozsa,uchta imlo xatosiga yo’l qo’ygan bo’ladi.Tinish belgilari xatosini
vergul,tire yoki ikki nuqta bilan bog`lab umumlashtirish ma’qul emas.Agar
o’quvchi bo’g`in ko’chirishda yo’l qo’yilgan xatolarni bir xato sifatida
umumlashtirish mumkin.
№
Imlo matniga qo’yiladigan savodxonlik talablari
Baholash
me’yori
1 Insho matni adabiy til me’yorlariga amal qilinib, sheva
so’zlari noo’rin qo’llanmagan bo’lsa, matnda imlo xatolariga
yo’l qo’yilmagan bo’lsa
5 baho
2 Matnda fikr bayonida takrorlarga yo’l qo’yilmagan bo’lsa,
2ta imlo va 2ta tinish belgisida xatoga yo’l qo’ygan bo’lsa
4 baho
3 Fikr maqsadga muvofiq ifodalangan bo’lmasa,rejaga qisman
mos kelsa,3ta imlo va 4ta tinish belgisida xatoga yo’l
qo’ygan bo’lsa
3baho
4 Insho matni va reja to’g`ri tuzilmagan va talab darajasida
ifodalanmagan bo’lsa xatolari ko’p bo’lib,chiroyli husnixat
bilan yozilmasa
2 baho
Yuqoridagilardan ko’rinib turibdiki, yozma ish ijodiy xarakterga ega
bo’lib,uni mustaqil yondashgan holda yaratish talab etiladi. Shunday ekan
kasbiy mahoratingizdan kelib chiqib o’quvchilarni to’g`ri baholasangiz
o’quvchilarning bayon va inshoga bo’lgan qiziqishlari yanada oshadi va o’zlari
327
mana shunday yozma ishlarni qachon yozishlarini so’rab sizni ham tinch
qo’ymaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
