Таълим вазирлиги а.ҚОдирий номидаги жиззах давлат педагогика



Download 3,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet149/190
Sana24.02.2022
Hajmi3,53 Mb.
#221032
1   ...   145   146   147   148   149   150   151   152   ...   190
Bog'liq
Туплам 2, 2-3-4шуба (12.05.2021)

Adabiyotlar 
1. Гальперин П.Я. Психология как обьективная наука.М.: 
Просвещение,1995. 


273 
2. 
Resources for Asessment of students who are Deaf and hard of hearing. 
Susan Rose,Ph.D.,Lauren Barkmeier.2008. 
3. Психология глухих детей. /Под ред. Соловев И.М., Шиф Ж.И., 
Розановой Т.В., Яшковой Н.В. –М., 1991.
4. Рау Ф.Ф. Формирование устной речи у глухих детей. –М.: 
Педагогика, 1981. – 280 с. 
O‘QISHMALAKASINIEGALLASHNIO‘ZIGAXOSLIGI 
Xamidova 
Muborak 
Ubaydullaevna 

"Surdopedagogika va inklyuziv ta’lim " kafedrasi katta 
o‘qituvchisi 
Nosirova Robiyabonu Shavkat qizi Nizomiy nomidagi 
TDPU 202 gurux Surdopedagogika yo‘nalishi talabasi 
Zaifeshituvchibolalarningto‘liqo‘qishmalakasieshituvchibolalarganisbatan
uzoqroqvaqiyinroqshakllanadi. 
Buularningog‘zakinutqivaeshitishqobiliyatigao‘zarobog‘liqdir. 
Tilnio‘zlashtirishfikryuritishqobiliyatiga, bilimvasotsial-moslanishgabog‘liqdir. 
Tilnio‘zlashtirish 
– 
samaralio‘qishqobiliyatiuchunshartdir. 
Eshitishdanuqsoniborbolalarnutqiymuloqotgamaxsuspedagogikjarayondamaxsus
dasturasosidauzoqvaqtdavomidaamalgaoshiriladi[1]. 
O‘qishtexnikasinishakllantirishda 
(to‘g‘riligi, 
tezvaifodalio‘qish) 
vao‘qiganinianglashdatalaffuz, 
og‘zakivayozmanutqnio‘zlashtirish, 
lug‘atboyligivagrammatiktuzilishkattao‘rinniegallaydi. 
Eshitishdanuqsoniborbolalarnio‘qitishtexnikasitovushlarnitalaffuzqilish, 
nafasmashqlari, 
tovushnitiklash, 
urg‘u, 
nuqta, 
verguldato‘xtabo‘qishmalakasinirivojlantirishbilanparallelolibboriladi. 
Tovushtalaffuzibilanqaytaishlashsaqlanibqolgananalizatorasosidaolibboriladivaa
sta-sekinlikbilano‘qishmalakasishakllantiriladi 
(F.F.RauvaN.F.Slezina). 
Shungamosravishdato‘g‘ri, 
tezvaifodalio‘qishishlaribajariladi. 
To‘g‘rio‘qishmalakasidanafaqatkichiksinflardabalkio‘rtasinflardahamqo‘yidagix
atolargayo‘lqo‘yiladi: 
− So‘zobrazidagitovushninoto‘g‘ritalaffuzqilish (g, s, j, ch, sh) 
tovushso‘zlario‘rtasidanoto‘g‘ritalaffuzqilinadi, so‘zoxiridatushurilibqoldiriladi; 
− Tanishso‘zlardaurg‘uninoto‘g‘riqo‘yish; 
− Orfoepikqonunlargaamalqilmaslik, 
buqonuno‘quvchilargatanishbo‘lsahamundoshlarnio‘rninialmashtirish, 
so‘zoxiridaundoshlarninoto‘g‘ritalaffuzqilish. 
Eshitishdanuqsonibo‘lganbolalaranalitiko‘qishdatutilibo‘qiganliklari, 
sababliso‘zbirligivaso‘zlarniqo‘shibo‘qishdaxatogayo‘lqo‘yadilar. 
Eshitishdanuqsonibo‘lganbolalarningo‘qishtempieshitishinormadagibolalarganis
batansekinroqbo‘lsaham, 
ularo‘qishamaliyotidao‘qiganmatninitezroqanglab 
yetadi. 
Ulardannutqiningyo‘qligitezo‘qishko‘nikmalarishakllanishigaxalaqitberadi. 
N.G. 
Morozova, 
A.F.Potilskaya, 
S.A.Zыkovlarnipsixologik-


274 
pedagogiktajribalarieshitishdanuqsonibo‘lganbolalarninafaqatg‘oyaviy-
tematikmazmuninitushunib 
yetishdabalkimatnningsyujetik-
voqeaviytomonlarinitushunishidagiqiyinchiliklariniko‘rsatibo‘tadi. 
Predmetlarnito‘g‘rima’nodaifodaqiluvchinotanishso‘zlar 
(xona, 
ombor, 
guldasta), 
predmetdanma’nosibildiruvchiso‘zlar 
(qizg‘anchiq, 
dangasa, 
namunali), 
yangigrammatikformadagiso‘zlar 
(Yulduzninguyi 
– 
Yulduzgaberdim, 
qatormaqator 

joylashgan) 
[1].Firklashtushunchasidaeshitishdanuqsonibo‘lganbolalarso‘zlardanma’noviyva
grammatikbirliginiajrataolmaganliklarisababliqiyinchiliklargaduchkeladilar. 
Qurilishmaydoni, 
sumalaklaryig‘lamoqda, 
qalino‘rmon, 
yaxshifazilat, 
daryomuzbilanqoplanishi, 
yozgiob-
havosingariso‘zbirikmalariularuchuntushunarsizdir. 
So‘zbirikmalaridama’nosiyaxshianglab 
yetilmaganligisababliularba’zifaktvatushunchalarnianglab 
yetmaydilar, 
matnma’nosinito‘liqo‘zlashtiraolmaydilar. 
Umumiytarixiyxaraktergaegabo‘lganmatnlarnieshitishdanuqsonibo‘lganbolalarn
ingo‘zlashtirishidaularningko‘rgazmalihissiyoti 
yetishmaganligisababliqiyinchiliklarvujudgakeladi. 
O‘qiyotganmatnnianglab 
yetmaslikdamatnningjanrivaformasita’sirqiladi. 
Eshitishdanuqsonibo‘lganbolalaruchunshe’riymatnnio‘zlashtirish, 
xalqog‘zakiijodimatninio‘zlashtirishqiyinroq. Masal, xalqog‘zakivaasarlari, 
maqollar, 
sehrliertaklar, 
topishmoqlarnieshitishdanuqsonibo‘lganbolalardatushunishdaqiyinchiliklargavuj
udgakeladi. 
Yuqoridagifaktlargaasoslanibeshitishdanuqsonibo‘lganbolalaro‘qigannarsalarinit
o‘liqo‘zlashtiraolmasliginikeltiribchiqadi[3].Matnniasosiymazmuni, 
kaxramonlarvaularnixarakteri, 
voqealartasvirieshitishdanuqsonibo‘lganbolalaruchunbayonqilinganvoqealartush
unarsizbo‘libqoladi. 
O‘qiganmatnlarnima’nosinigapirishdaeshitishdanuqsonibo‘lganbolalaro‘zlarinin
ghayotiy-ruhiytajribalarigatayanadilar. 
Axloqiymavhumtushunchalarnishakllanmaganligi, 
ularningaxloqiyso‘zko‘nikmalariningkamligidahamko‘rinibturadi. 
Shaxsningsifatiniifodalovchiterminlarnieshitishdanuqsonibo‘lganbolalaranglayol
maydilar. 
Eshitishdanuqsonibo‘lganbolalarningnutqinirivojlanmaganligivanuqsonlariularni
psixologikvaanglashfaoliyatidao‘zta’siriniko‘rsatadi. 
Matnningma’nosinito‘liqtushunishfaktvavoqealarningbayoniqaxramonlarnixulqi
atvorinito‘liqbayonetabilishieshitishdanuqsonibo‘lganbolalarningmatninito‘liqo‘
zlashtirganliginiko‘rsatadi[4]. 
O‘qilganmatnlarniyaxshio‘zlashtirishuchunmatnnito‘g‘rivaanglabo‘qilishkattaah
amiyatgaega. 
Matnnio‘qishshakli 
(temp, 
ritm, 
urg‘u, 
ohang) 
ma’nosinitushunishdayordamberadi. 
Eshitishdanuqsonibo‘lganbolalarningo‘qishtempinipastligi, ma’noviyto‘xtalish, 
nutqiyintonatsiyaniishlataolmasligiularo‘qishidanqoniqishhosilqilingandahamtip


275 
ikxatolarniuchratishmumkin. 
Ularnitovushipastvasekinyokixaddantashqaribaland, 
so‘zlartalaffuzinoaniqbo‘ladi. 
O‘qishdarslaridamatnustidaishlashdaeshitishdanuqsonibo‘lganbolalaro‘qishjaray
onidako‘proqmaxsussifatlarniegallashnitalabqiladi. 
eshitishdanuqsonibo‘lganbolalarningo‘qiganinianlab 
yetishi, 
o‘qishdarsiningvazifasivamaqsadito‘liqbajarilishiniko‘rsatadi. 

Download 3,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   145   146   147   148   149   150   151   152   ...   190




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish