She’riyatimizda ritmni yaratuvchi doimiy elementlar — bo‘g‘in, turoq,
ritmik pauza, turkum va vazn sanaladi. Albatta, ritmni yaratishda qofiya
ham, band ham ishtirok etadi, lekin ular faqat o'lchov, metrikaga aloqador
(jumladan, qofiya misralar oxirini eslatadi; erkin vaznda qat’iy tartibli band
yo‘q) bo‘lmagani uchun ulami alohida o‘rganish va aytilgan ushbu mulohazani doimo esda tutish ma’quldir.
Bo g in. Bir nafas bilan aytiladigan so‘z yoki so‘zning bo‘lagi — bo‘g‘indir.
So‘zlar talaffuz qilinganda, chiqarilayotgan havo oqimi turli-tuman ohang
kasb etib, bo‘g‘inlami hosil qiladi. Bo‘g‘inni hosil qiluvchi narsa — nutq
tovushidir. Nutq tovushlari unli va undoshga bo‘linganidek, undan hosilbo'luvchi bo‘g‘inlar ikki xil bo'ladi. Agar bo‘g‘inlaming oxiri unli bilan
tugasa (bo-Ia, ka-ri-ma kabi) ochiq bo‘g‘in, undosh bilan tugagan bo‘lsa
(mak-tab, non kabi) yopiq bo‘g‘in sanaladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |