Ta’lim psixologiyasi

O’quv faoliyatining besh elementi mavjud:

O’quv motivlari
Motiv - inson xulq-atvorining ichki barqarorligi, harakatga undovchi tushunchadir. Motivatsiya esa xulq-atvomi psixologik va fiziologik boshqarishning diaamik jarayoni, motivlar yig’indisi bo’lib, unga tashabbus, yo’nalganlik tashkilotchilik, qo’llab-quvvatlash kiradi. Ta’lim jarayoniua o’qish motivlari “niina uchun?” “nimaga?”, “qanday maqsad bilan?” kabi savollar asosida yuzaga keladi. Motivlar birinchidan, o’quv faoliyatiga undasa, ikkinchidan, maqsadga erishish uchun zarur yo’l va usullar tanlashga yordam beradi. O’quv faoliyatida o’quv motivlari o’quvchilar tomonidan tanlanib, ular o’quvchining maqsadi, qiziqishi, kelajak rejalari bilan bevosita bog’liq bo’ladi. Yosh xususiyatlaridan kelib chiqqan holda o’quv motivlari turli yosh davrlarida turlicha bo’ladi.

Rivojiantiruvchi ta’limning psixologik asoslari

Ta’lim jarayoni alohida tashkil etiladigan hamda boshqariladigan faoliyat bo’lib, u o’quvchilaming o’quv faoliyatlarini tashkil etadi va ulami boshqaradi.

Ta’lim jarayoni besh elementdan iborat:

• Ta’limning maqsadi - nima uchun o’qitish kerak? ,
• Ta’limning mazmuni - nimaga o’qitish kerak?
• Ta’limniig metodlari, usullari va pedagogik muloqot yo’llari.
• Ta’lim beruvchi.
• O’quvchi.

Pedagogik baho psixologiyasi

Bolalar ta’limi va tarbiyasining muvaffaqiyati motivatsiyaga, ya’ni bilimlami o’zlashtirish ko’nikma va malakalami shakllantirish uchun stimullar mavjudligiga to’g’ridan-to’g’ri bog’liq bo’ladi. Bolalar ta’limi va tarbiyasida namoyon bo’ladigan motivlar va qiziqishlar rag’batlantirish va jazolash tizimiga olib keladi. Rag’batlantirish ijobiy xislatlami vujudga keltirsa, jazolash salbiy xislatlaming paydo bo’lishiga to’sqinlik qiladi. Bunday holat rag’batlantirish va jazolash to’g’ri amalga oshirilgan taqdirdagina amalga oshadi.

Baho o’zida rag’batlantirish va jazolashni birlashtirgan pedagogik stimul hisoblanadi: yaxshi baho rag’batlantiradi, yomon baho jazolash uchun xizmat qiladi, Shuni esda tutish lozim-ki, eng quyi baho ham, eng yuqori baho ham undovchi vazifani bajarmaydi. Masalan, muvaffaqiyatga undovchi eng yaxshi stimul 5 emas, 4 baho, 2, 1 emas, 3 baho hisoblanadi. 5 baho olgan o’quvchi yanada yaxshiroq o’qishga harakat qilmay qo’yadi. Ijobiy yoki salbiy bahoni doimiy qo’yish ham undovchi funksiyasini yo’qotadi.