Таълим жараёнида ўҚитувчиларга бўлган талабни аниқлаш алимова Қундуз Ойбек қизи

ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИДА ЎҚИТУВЧИЛАРГА БЎЛГАН ТАЛАБНИ АНИҚЛАШ


Алимова Қундуз Ойбек қизи
Жиззах давлат Педагогик институти,
Maktab menejmenti kafedrasi o’qituvchisi.


Аннотатсия.Мақолада узлуксиз таълимда ўқитувчиларга, мутахассисга бўлган талабларни аниқлаш масалалари хусусида фикр юритилади.
Таянч тушунчалар.Узлуксиз таълим,тақсимот коеффитсенти,екстрополятсия усули,меъёрий,математик моделлаштириш.

Ҳозирги кунда мактабгача таълим, ўрта махсус, касб-ҳунар ҳамда умумий таълим муассасаларида ўқитувчиларга бўлган эҳтиёжни ижобий ҳал қилиш масаласи узлуксиз таълим тизимини такомиллаштиришни оптимал тарзда режалаштириш асосида амалга оширилмоқда. Жумладан, мамлакатимиз ҳудудларида педагог мутахассислар тайёрлашга мослашган олий таълим муассасаларининг моддий базаси яхшиланиб, уларга ўқувчилар қабул қилиш ҳамда педагогик мутахассислар тайёрловчи олий таълим муассасаларидаги ўқитувчиларнинг илмий салоҳияти, ўқувчиларга таълим бериш тажрибалари оширилмоқда, илмлари мустаҳкамланмоқда.

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги «Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш бўйича Ҳаракатлар стретегияси тўғрисида»ги ПФ-4947-сонли Фармони,Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 25-январдаги “Умумий ўрта, ўрта-махсус ва касб-ҳунар таълими тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПФ-5313-сон Фармони¹ 2018 йил 5 июндаги «Олий таълим муассасаларида таълим сифатини ошириш ва уларнинг мамлакатда амалга оширилаётган кенг қамровли ислоҳотларда фаол иштирокини таъминлаш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги қарори, 2019 йилга “Фаол инвестициялар ва ижтимоий ривожланиш йили” деб ном берилиши таълим соҳасидаги ислоҳотларнинг жадал ривожланишига кескин импульс берадиган муҳим ҳужжат сифатида кенг жамоатчилик томонидан эътироф этилмоқда.
Ҳудудий таълим муассасаларида ўқитувчи ва ўқувчиларнинг тақсимот коэффициентини эътиборга олган ҳолда, вилоятдаги умумий ўрта таълим муассасаларининг мутахассис-педагогларга бўлган талабни белгилаш коэффициентини аниқлаш формуласини қуйидагича ифодалаш мумкин:
(2.3.1)
Ф_к– таълим муассасаларида таълим берадиган ўқитувчилар сони;
Ф_М– таълим муассасалари сони;
Э_МК– 1 бирлик таълим муассасасига тўғри келувчи ўқитувчилар сони.
Мутахассисларга бўлган талабни аниқлашнинг бир неча усуллари мавжуд бўлиб, уларнинг асосийлари қуйидагилардан иборат:
1. Мутахассислар билан таъминланганлик даражасини ҳисобга олиш усули. Бу усулда маълум муддат мобайнидаги мутахассислар сонини ишчи ва хизматчиларнинг умумий сонига нисбати тарзида динамик ва статистик коэффициентларини аниқлаш масаласи асос сифатида олинади.
2. Экстрополяция усули. Бир неча йилларга мўлжалланган узоқ муддатли ҳисоблашларни амалга оширишда, шунингдек, иш ҳажмини аниқ ҳисоблаш имкони бўлмайдиган соҳалар учун мутахассислар сонини аниқлашда экстрополяция усулидан фойдаланилади ва бу усулнинг аниқлик даражаси бир мунча паст ҳисобланади.
3. Меъёрий усул. Ушбу усулдан муассасада мавжуд штат бирлигидаги лавозимлар сонини эътиборга олган ҳолда ялпи ва қўшимча талабларни аниқлаш масаласи ҳал этилади. Ушбу усуллар орқали таълим муассасаларида мутахассисларга бўлган талабларни аниқлаш мумкин.
Жанубий Кореянинг Инчхон шаҳрида бўлиб ўтган бутун жаҳон таълим муаммолари Форумида мазкур халқаро ташкилотлар ва ривожланган давлатлар томонидан қабул қилинган 2030 йилгача бўлган давр янги таълим концепциясида “Таълим – тараққиётнинг асосий ҳаракатлантирувчи кучи ва барқарор ривожланиш мақсадларига етакловчи муҳим фаолият”² эканлиги эътироф этилган. Шундай қилиб, ҳудуддаги умумий мактабгача таълим,ўрта махсус, касб-ҳунар таълим муассасаларини такомиллаштириш масаласининг математик моделлаштириш ва уларнинг аниқ ечимларини топиш катта миқдордаги тежамкорликка олиб келади, келгусида ёш авлоднинг замонавий ўқитиш услублари асосида билим олишини таъминлайди ва уларни ватанимизнинг ижтимоий, маънавий-маърифий ривожланишида чин дилдан хизмат қилишига асос бўлади.


Фойдаланилган адабиётлар рўйхати.

1. 
   Ўзбекистон Республикаси Президенти Мирзиёев Шавкат Миромонович Танқидий таҳлил,қатъий тартиб интизом ва шахсий жавобгарлик ҳар бир рахбар фаолиятининг кундалик қоидаси бўлиши керак.Тошкент.” Ўзбекистон” 2017
   
2. 
   Ўзбекистон Республикаси Президенти Мирзиёев Шавкат Миромонович Қонун устуворлиги ва инсон манфатларини таминлаш-юрт тарақиёти ва халқ фаровонлиги гарови. Тошкент.” Ўзбекистон” 2017
   
3. 
   Ғаниев Э. Узлуксиз таълим тизимини такомиллаштиришда умумтаълим муассасаларини тармоқли математик модели. // Самарқанд, 2008, 27-28 июнъ. 2-қисм. – Б.161-163.
   

1^ Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 25-январдаги “Умумий ўрта, ўрта-махсус ва касб-ҳунар таълими тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПФ-5313-сон Фармони

2^Incheon Declaration Education 2030:Towards inclusive and equitable quality education and lifelong learning for all.  / http://uis.unesco.org/sites/default/files/