Talabalari uchun darslik

XIV-BOB. GENETIKA - SELEKSIYANING
NAZARIY ASOSI
Tayanch tushunchalar: 
Seleksiya va uning maqsadi, vazifalari, nav, 
zot, shtam m , madaniy o csimliklarning xilma-xilligi va kelib chiqish 
markazlari, su n ’iy tanlash va uning xillari, o ‘simlik va hayvonlarda 
o ‘zgaruvchanlikni sun’iy ravishda hosil qilish m etodlari, duragaylash 
sistemasi, yakka va yalpi tanlash, inbriding, autbriding, retsiprok, takroriy, 
pog‘onali va kombinatsiyalararo duragaylash, tur ichida, geografik uzoq 
formalarni va turlararo duragaylash, geterozis, eksperimental mutagenez, 
hayvonlar seleksiyasi, eksteryer.
20§. Seleksiya va uning maqsadi, vazifalari.
Seleksiya atamasi lotincha 
selectio
so‘zidan olingan bolib, tanlash degan 
m a7noni anglatadi. Seleksiyaning ikki xil m a’nosi bor.
1
. 
0
‘s im lik la rn in g y an g i n a v i, h a y v o n la r n in g y an g i z o ti, 
mikroorganizmlaming foydah shtammlarini yaratish jarayoni.
2. Nav, zot, shtammlarning yaratish nazariyasi va usuli to ‘g‘risidagi 
fan.
Seleksiya evolyutsiya jarayonining o‘ziga xos shakli bo‘lib, bunda tabiiy 
tanlanish o ‘miga sun5iy tanlash yetakchi hisoblanadi. Atoqli rus olimi 
N.I.VaviIov 
ta ’biri bilan aytganda seleksiya bu inson xohishi bilan 
yo‘nalgan evolyutsiyadir. Seleksiyaning shoxobchalari:
1. Dastlabki material haqidagi talim o t.
2. Irsiy o‘zgaruvchanlikning tiplari to ‘g‘risidagi ta’limot.
3. Organizmlaming belgi-xossalari rivojiga m uhitning ta’siri haqidagi 
ta ’limot.
4. Sun’iy tanlash nazariyasi.
l.Nav, zot, shtamm.
0 ‘simliklar navi, hayvonlar zoti 
deb muayyan irsiy belgi xossalari: 
m ahsuldorligi, uning sifati, tez yetilishi, boshqa xo‘jalik va inson 
manfaatlariga mos belgi-xossalari, morfofiziologik xususiyatlari bilan ajralib 
tu ra d ig a n s u n ’iy y o
‘ 1
b ila n y a r a tilg a n in d iv id la r m a jm u a si 
(populyatsiyasi)ga aytiladi. Bir turga mansub, lekin ayrim genlari bilan 
o ‘zaro farqlanuvchi bakteriya hujayralar