Talabalari uchun darslik

2525
navini yaratdi.
8
. Eksperimental mutagenez
Seleksiyada fizikaviy, kimyoviy omillar ta ’sirida sun’iy m utatsion 
o ‘zgamvchanlikni hosil etish va ular asosida yangi navlarni chiqarish

---

ommaviy tus olgan. Dastlab 1925 yili rus olimlaridan 
G.A.Nadson va
G.S.FUippovlar 
achitqi zamburuglariga rentgen nurlarini ta’sir etib mutatsiya
olish mumkinligini isbotladilar. 1927 yilda esa amerikalik olim 
G.Meller
drozofila meva pashshasida sun’iy mutatsiya hosil etdi. Keyinchalik
L.N.Delone va A.A.Sapegin 
rentgen nuri ta’sirida irsiy o kzgaruvchanlik
hosil qilish va uni tezlashtirish mumkinligini isbotladilar. Rentgen va
gamma nurlar ta’sirida gen va xromosoma mutatsiyalari paydo bo‘ladi.
Tirik oiganizmlaiga radiatsiyaning ta’sir etish kuchi uning nurlantirilayotgan
to‘qima hujayralariga singishi bilan o ‘lchanadi. Organizmlarning nurlanish
dozasini bilish muhimdir. Nurlanish dozasi odatda havoning nurlanish
hajmi bilan aniqlanadi. Nurlanish dozasi birligi qilib bir rentgen (K)
olingan. Rentgen bu 0°C va 760 mm simob ustuni bo‘yicha bosimda 1 sm3
qumq havoda (0,001293g) taxminan 2 mlrd (2 x lx l0 9) ion bug‘i hosil
boiishiga olib keladigan nurlanish sanaladi.
simlik va hayvonlami rentgen va gamma nurlari bilan nurlantirish
kilorentgen (Kr) bilan oichanadi. Rentgen va gamma nurlarining kuchi
1 sekund (r/sec) yoki 1 minut (r/min) bilan belgilanadi. 0 ‘simliklarning
u r u g i, chang donasi, m evasi, bargi, ild izi, um um an o ‘sim lik
rivojlanishining barcha bosqichlarida ta’sir etish mumkin. Lekin kpgina
hollarda urug‘ga nur orqali ta’sir qilinadi.
0 ‘zbekiston «G ‘o ‘za seleksiyasi va urug‘chiligi» ilmiy-tadqiqot