Talabalari uchun darslik

poly
- ko‘p marotaba va 
plooseidos
- tur degan m a’noni anglatadi. Poliploidiyadoim o ohm lar 
diqqat markazida b o ‘lgan. Oqibatda 1909-yili R.Geyts G.de Frizning 
mutatsion nazariyasi uchun asos bo‘lgan 
enotera
o ‘simhgi tabiiy tetraploid 
(2p=24) ekanligini m a’lum qildi.Poliploidiyalaiga qiziqish XX asrning 
4 0 - y illa r id a b irm u n c h a o rtd i. B u n g a a so siy sab ab A m e rik a
tadqiqotchilaridan A. Bleksli va A-Eyveri o ‘simlik urug‘lariga kolxitsin 
alkoloidi bilan t a ’sir qilib k o ‘plab p o lip lo id fo rm alarni oldilar. 
A n iq la n is h ic h a k o lx itsin a lk a lo id i h u ja y ra la r b o ‘lin a y o tg a n d a
bo‘linish urchug‘ini hosil etmasligi va oqibatda mitozning metafazasida 
xrom osom alar ikki qutbga tarqalmay ona hujayra markazida qolishi 
m a’lum bo‘ldi.
Poli ploidiya tabiatda keng tarqalgan hodisadir. Eukariot oiganizmlardan 
zamburug‘larda, suvo‘tlarda, gulli o‘simliklardapoliploid formalar ko‘plab 
topilgan.Infuzoriyalaming makronukleusi ham yuqori darajadagi poliploid

---

hisoblanadi. Hayvonlar orasida poliploid organizmlar nihoyatda kam. 
L ekin ayrim ix tisoslashgan o rg a n la r, c h u n o n c h i, su tem izu v ch i 
hayvonlamingjigar, ichak to‘qimasi, so‘lakbezi xromosomalari poliploid 
ekanligi aniqlangan.
54 
- rasm. G ‘o ‘zaning tetraploid (Л) va diploid (B) turlari:
G.hirsutum L. va G.herbaceum L. 1 — gulif 2 — gultojibargi
, 
3 —
gulqo ‘rg ‘oni, 4 — bargi, 5 — ochilmagan ko ‘sagi, 6
— 
ochilgan ko ‘sak.
0 ‘simliklarda sun’iy ravishda poliploid formalami hosil etishda kolxitsin 
alkoloididan tashqari vinblastin, achitqi zamburug^larida kam foradan 
foydalaniladi.
P oliploidiya ikki xil b o la d i: avtopoliploidiya va allopoliploidiya.
Avtopohploidiya bir tu^ga mansub organizm xromosomalami karra ortishi 
tufaylisodir bo‘ladi. Avtopoliploidlar muvozanatli