Talabalarda sanogen tafakkurni rivojlantirish komponentlari va uning pedagogik-psixologik xususiyatlari

Tadqiqot 
natijalari.
Bo’lajak o’qituvchilarda sanogen tafakkurning 
rivojlanganlik darajasini aniqlash maqsadida Farg’ona davlat universiteti, Buxoro 
davlat universiteti va Termiz davlat universitetlarida tahsil olayotgan talabalar 
ishtirokida tajriba-sinov ishlari (2019-2021) olib borildi. 
Shuni ta’kidlab o’tishimiz joizki, tajriba-sinov ishlariga jalb etilgan har bir 
talabada sanogen va patogen fikrlash ko’nikmalari tabiiy ravishda turli xil omillar 
ta’sirida kichik maktab yoshi davridan shakllana boshlagan. Tajriba-sinov ishining 
birinchi asoslovchi bosqichida bizning asosiy vazifamiz, bu jarayon har bir talabada 
individual shaklda qanday kechayotganini hamda bo’lajak o’qituvchilarda sanogen va 
patogen tafakkur rivojlanganligining mavjud holatini aniqlashdan iboratdir. 

---

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 1 | ISSUE 8 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423 
518 
w
www.oriens.uz
September 
2021
 
Bizga ma’lumki, sanogen tafakkur o’ziga xos bir qancha xususiyatlarga ega. 
Ushbu xususiyatlar har xil topshiriqlar yechimini izlash bosqichlarida namoyon 
bo’ladi. Ushbu bog’lanishlar va munosabatlar tufayli talabalarda sanogen va patogen 
tafakkurga oid bilimlarning mavjudligini aniqlashga xizmat qiluvchi jami 15 ta 
savoldan iborat anketa hamda sog’lom fikrlashning rivojlanganlik darajasini aniqlash 
uchun taqqoslash qoidasi bo’yicha tuzilgan savolnomadan foydalanildi. 
Savolnoma talabalarda sanogen va patogen tafakkurning rivojlanganlik 
darajasini aniqlashga qaratilgan jami 48 ta tasdiq (16 bandda) va respondentlarni 
yolg’onchilik darajasini (tekshiruv amaliyotiga munosabatini) aniqlashga xizmat 
qiladigan 3 ta savoldan iborat. Savolnomada quyidagi kabi ta’kidlar o’z aksini topdi: 
1. a) agar biror vazifani bajara olmasam, o’zimdan xafa bo’laman yoki o’zimdan 
ko’nglim to’lmaydi; 
b) agar biror vazifani eplay olmasam o’z o’zimni kuchli tanqid qilaman; 
c) odatda bunday vaziyatlar uchun ko’p qayg’urmayman, o’zimga bo’lgan 
ishonch pasayadi. 
2. a) shu kungacha o’zlashtirilgan hayotiy faoliyat tajribasini erishilgan 
muvaffaqiyatlar omili sifatida baholayman; 
b) o’zlashtirilgan faoliyat tajribasi yangi muvaffaqiyatlarga erishishni 
ta’minlamaydi, deb o’ylayman. 
c) yangi muvaffaqiyatlar faqatgina qulay shart-sharoit va imkoniyatlarga 
bog’liq, bunda faoliyat tajribasi ham talab etiladi. 
3. a) kursdoshlarim tomonidan bildirilgan fikrlar men uchun ahamiyatli va ularni 
doim tushunishga harakat qilaman. 
b) har kim o’z fikriga ega bo’lishi kerak, bunda bir-birini tushunish shart emas. 
c) boshqalar fikrini eshitish va tushunish bilan bog’liq holda menda doim 
qiyinchiliklar paydo bo’ladi. 
4. a) men uchun eng asosiysi jismoniy salomatlik, uni asosiy muvaffaqiyatlar 
omili sifatida baholayman. 
b) menimcha, jismoniy salomatlikning o’zini shaxsiy muvaffaqiyatlar omili 
sifatida baholab bo’lmaydi. 
c) 
mening 
o’ylashimcha, 
____________________________________ 
___________________________________________________________.
5. a) kursdoshlarim men tomonimdan bildirilgan tashabbuslarni doim qo’llab-
quvvatlashadi. 
b) kursdoshlarim mening tashabbuslarimni qo’llab-quvvatlashi shart emas. 

---