Tajriba ishI№5

TAJRIBA IShI№5.

Mavzu: Avtomatik havoli o’chirgichni tadqiqot qilish

Nazariy ma’lumotlar

Bir tomonlama utkazuvchanlikka ega bulgan elektron va yarim utkazgichli diodlar ixtiro kilingandan sung uzgarmas tokni xalk xujaligining xamma tarmoklariga sanoat elektronikasit etkazib bera boshladi.

Tugrilash texnikasi boshkariladigan va boshkarilmaydigan yarim utkazgichli diodlarni takomillashtirish, ularni kuvvatini oshirish xisobiga yanada rivojlanmokda.

Bir va ko’p fazali uzgaruvchan tokni tugrilash sxemalari keng tarkalgan. Kuyidagi rasmda bir fazali sinusoidal tokning yarim davrli tugrilash sxemasi kursatilgan.

Ikki chulgamli transformator Tr ning W₁ uramli birlamchi chulgami U₁ sinusoidal kuchlanishli zanjirga ulangan. Mazkur kuchlanish W₂ uramli ikkilamchi chulgamdan olinadigan U₂ kuchlanishga aylantiriladi. Kuchlanish U₂ ning kiymati

W₁/W₂=U₁/U₂

boglanishda aniklanadi. Kuchlanish U₂ tugrilangan kismi

U_tug=R_n i_tug.

a-rasmdagi grafikdan tok R_n karshilikdan

U₂= U_2msinwt

kuchlanishning musbat yarim davrdagina o’tishini ko’ramiz. Agar diodning ichki qarshiligi hisobga olinmasa to’g’rilangan kuchlanishning bir yarim davrdagi o’rtacha qiymati quyidagicha bo’ladi.

To’grilangan kuchlanishi pulsatsiyalanuvchi bo’lgani uchun bunday sxema juda kam ko’llaniladi.
Jihoz va apparatlar:

5 A li o’zgaruvchan tok ampermetri…………………..3ta

0-5 A li o’zgarmas tok ampermetr…………………….2ta

0-500 mA shchitaviy magnitoelektrik

milliampermetr………………………………………1ta

0-3V, 0-15V, 0-30V uch xil o’lchash chegarali

uzgarmas tok voltmetri………………………………2ta

10NKN-45 va 4NKN-45 akkumlyatorlar batareyasi……1ta

MD226 yarim o’tkazgichli diod (U_tes=400V)…………….2ta

10 Om, 2,5 A ga mo’ljallangan simli potensiometr…..1ta

40 A li bir qutbli rubilnik…………………………….1ta

EO-7 elektron ossillograf………………………………1ta

Kesimining yuzi 2,5mm², uzunligi 1,5 m bo’lgan ko’p

tomirli ulash simlari…………………………………….12ta

Ishni bajarish tartibi:

1. Jihoz va qurilmalar bilan tanishish.

2. Bitta yarim utkazgichli ventil sxemasini yigish va asboblvrini ulash

(1-rasm).

1.To’gri va teskari toklarda bitta shaybaning volt-amper xarakteristikasini olish (kuchlanish 12 V dan oshmaydi). Ulchash natijalari kuyidagi 1-jadvalga yoziladi va ular buyicha bitta shaybaning volt-amper xarakteristikasini yasash.

1-jadval

Yarim o’tkazgichli ventilning bitta shaybasining volt-amper xarakteristikasi

№	Ulchangan			Xisoblangan	Eslatma
	U1, V	I1, mA	I2, A	R, Om
					Tugri tok
					Teskari tok

Hisobot mazmuni

1. Xisobotning nomi.

2. Ventillar, elektr ulchash asboblari va jixozlarining parametrlari.

3. Bitta ventilni tekshirish vaktida asboblarni ulchash sxemasi, tekshirish natijalari yozilgan 1-jadval, xamda ventil bir shaybasining 1-jadval buyicha chizilgan volt-amper xarakteristikasi.

5. Xulosalar.

Sinov savolllar.

1. Bir fazali sinusoidal tokning yarim davrli to’g’rilash sxemasini

Ko’rsating.

1. 
   Nima uchun yarim davrli to’g’rilash sxemasi kam qo’llaniladi?
   

3. Birvako’pfazaliuzgaruvchantoknitugrilashsxemalarinimasababdankengtarkalgan?