1. Transformatorda kuchlanish o’zgarishi. Kuchlanishni rostlash usullari

Mavzu:Transformatorlarda kuchlanishni rostlash, quvvat isroflari va FIK
Reja:
1. Transformatorda kuchlanish o’zgarishi.
2. Kuchlanishni rostlash usullari.
3. Transformatordagi o’zgarmas va o’zgaruvchan quvvat isroflari.
4. Transformatorning foydali ish koeffitsiyenti.

Transformatorda kuchlanish o’zgarishi. Transformatorning birlamchi chulg‘amiga berilgan kuchlanish U1= U 1N=const va tok chastotasi ham f=fN — const bo‘lganda salt ishlashidagi va yuklama tokining nominal qiymatidagi ikkilamchi chulg‘am kuchlanishlari ayirmasiga transformator kuchlanishining o ‘zgarishi (AU) deyiladi. Umumiy maqsadli kuch transformator]ari asosan aktiv-induktiv yuklamada ishlagani tufayli, mazkur o‘zgarish kuchlanish tushishi ko‘rinishida namoyon bo‘ladi. Bu kattalik transformatorni ishlatishda muhim xarakteristikalardan biridir.

AU ni aniqlash formulasi birlamchi chulg‘amiga berilgan kuchlanishi Uj=U(N va ikkilamchi chulg‘am toki I'2= I'2N= I1N bo‘lgan hol uchun nisbiy birliklarda qurilgan soddalashtirilgan vektor diagramma (5.1,6- rasm)dan keltirib chiqariladi.
Ikkilamchi chulg'amda AU ning qiymati nominal kuchlanishga nisbatan foizlarda quyidagicha aniqlanadi:
ΔUN(%)=100 (U10- U ’2) / U20 = 100 (U 1N - U ’2) / u 1N , (5.1) bunda, U '20= U 1N — keltirilgan transformator uchun.
Odatda AU (5.1,6-rasmda — AD) qisqa tutashuv kuchlanishining aktiv uqta(,%) va reaktiv uqtr(%) tashkil etuvchilari orqali foizlarda hisoblanadi: ΔU% ͌͌ Uq.t. a(%)C0Sφ2 + Uq.t,r(%)Sinφ2 •
Bu formula bo‘yicha yuklama nominal qiymatga teng bolgandagi kuchlanish tushishini aniqlash mumkin, yuklamaning ixtiyoriy qiymati uchun esa (5.2) ning o‘ng tomonini yuklama koeffitsienti (Kyu= I2/ I2N) ga ko‘paytirish kerak, ya’ni ΔU% = Kyu (Uq.t.a(%)C0Sφ2 + Uq.t.r (%)sinφ2 (5.3)
Xulosa. (5.3) dan ko‘rinishicha, ikkilamchi chulg‘am kuchlanishining o‘zgarishi yuklamaning qiymatiga va xarakteriga bog‘liq bo‘lar ekan.
ΔU= Uqt ning eng katta o‘zgarishi φ2 = φ qt burchakka to‘g‘ri keladi, chunki bunda
cos(φqt- φ2) = 1 .
Kuchlanish o‘zgarishi ΔU yuklamaning har xil xarakterida quyidagilarga teng bo‘ladi:
1) sof aktiv (φ2 = 0) yuklamada ΔU = Uq.t.a;
2) sof induktiv va sig‘imiy (φ2=±90) yuklamalarda esa ΔU=±Uq.t.r