TAJRIBA IShI№5.
Mavzu: Avtomatik havoli o’chirgichni tadqiqot qilish
Nazariy ma’lumotlar
Bir tomonlama utkazuvchanlikka ega bulgan elektron va yarim utkazgichli diodlar ixtiro kilingandan sung uzgarmas tokni xalk xujaligining xamma tarmoklariga sanoat elektronikasit etkazib bera boshladi.
Tugrilash texnikasi boshkariladigan va boshkarilmaydigan yarim utkazgichli diodlarni takomillashtirish, ularni kuvvatini oshirish xisobiga yanada rivojlanmokda.
Bir va ko’p fazali uzgaruvchan tokni tugrilash sxemalari keng tarkalgan. Kuyidagi rasmda bir fazali sinusoidal tokning yarim davrli tugrilash sxemasi kursatilgan.
Ikki chulgamli transformator Tr ning W1 uramli birlamchi chulgami U1 sinusoidal kuchlanishli zanjirga ulangan. Mazkur kuchlanish W2 uramli ikkilamchi chulgamdan olinadigan U2 kuchlanishga aylantiriladi. Kuchlanish U2 ning kiymati
W1/W2=U1/U2
boglanishda aniklanadi. Kuchlanish U2 tugrilangan kismi
Utug=Rn itug.
a-rasmdagi grafikdan tok Rn karshilikdan
U2= U2msinwt
kuchlanishning musbat yarim davrdagina o’tishini ko’ramiz. Agar diodning ichki qarshiligi hisobga olinmasa to’g’rilangan kuchlanishning bir yarim davrdagi o’rtacha qiymati quyidagicha bo’ladi.
To’grilangan kuchlanishi pulsatsiyalanuvchi bo’lgani uchun bunday sxema juda kam ko’llaniladi.
Jihoz va apparatlar:
5 A li o’zgaruvchan tok ampermetri…………………..3ta
0-5 A li o’zgarmas tok ampermetr…………………….2ta
0-500 mA shchitaviy magnitoelektrik
milliampermetr………………………………………1ta
0-3V, 0-15V, 0-30V uch xil o’lchash chegarali
uzgarmas tok voltmetri………………………………2ta
10NKN-45 va 4NKN-45 akkumlyatorlar batareyasi……1ta
MD226 yarim o’tkazgichli diod (Utes=400V)…………….2ta
10 Om, 2,5 A ga mo’ljallangan simli potensiometr…..1ta
40 A li bir qutbli rubilnik…………………………….1ta
EO-7 elektron ossillograf………………………………1ta
Kesimining yuzi 2,5mm2, uzunligi 1,5 m bo’lgan ko’p
tomirli ulash simlari…………………………………….12ta
Ishni bajarish tartibi:
1. Jihoz va qurilmalar bilan tanishish.
2. Bitta yarim utkazgichli ventil sxemasini yigish va asboblvrini ulash
(1-rasm).
1.To’gri va teskari toklarda bitta shaybaning volt-amper xarakteristikasini olish (kuchlanish 12 V dan oshmaydi). Ulchash natijalari kuyidagi 1-jadvalga yoziladi va ular buyicha bitta shaybaning volt-amper xarakteristikasini yasash.
1-jadval
Yarim o’tkazgichli ventilning bitta shaybasining volt-amper xarakteristikasi
№
|
Ulchangan
|
Xisoblangan
|
Eslatma
|
|
U1, V
|
I1, mA
|
I2, A
|
R, Om
|
|
|
|
|
|
Tugri tok
|
|
|
|
|
|
Teskari tok
|
Hisobot mazmuni
1. Xisobotning nomi.
2. Ventillar, elektr ulchash asboblari va jixozlarining parametrlari.
3. Bitta ventilni tekshirish vaktida asboblarni ulchash sxemasi, tekshirish natijalari yozilgan 1-jadval, xamda ventil bir shaybasining 1-jadval buyicha chizilgan volt-amper xarakteristikasi.
5. Xulosalar.
Sinov savolllar.
1. Bir fazali sinusoidal tokning yarim davrli to’g’rilash sxemasini
Ko’rsating.
Nima uchun yarim davrli to’g’rilash sxemasi kam qo’llaniladi?
3. Birvako’pfazaliuzgaruvchantoknitugrilashsxemalarinimasababdankengtarkalgan?
Do'stlaringiz bilan baham: |