Tafakkur — mantiq ilmining o‘rganish ob’ekti

Агарда зид муносабатлар фикрнинг тўлиқ мазмунини қамраб олмаса, икки зид белгидан бошқа белгиларнинг ҳам мавжудлиги маълум бўлса, унда учинчиси истисно қонуни амал қилмайди.

• Учинчиси – истисно қонуни

• Агарда зид муносабатлар фикрнинг тўлиқ мазмунини қамраб олмаса, икки зид белгидан бошқа белгиларнинг ҳам мавжудлиги маълум бўлса, унда учинчиси истисно қонуни амал қилмайди.
• Масалан:
• Талаба имтиҳонда «аъло» баҳо олди.
• Талаба имтиҳонда «икки» баҳо олди.
•  Алоҳида олинган якка буюмга нисбатан бир хил вақт ва муносабат доирасида ўзаро зид фикр билдирилганда.
• Масалан:
• Тошкент – Ўзбекистоннинг пойтахти.
• Тошкент – Ўзбекистоннинг пойтахти эмас

Умумий мулоҳазаларда буюмлар синфига ва шу синфга мансуб ҳар бир буюмга нисбатан фикр билдирилади.

• Умумий мулоҳазаларда буюмлар синфига ва шу синфга мансуб ҳар бир буюмга нисбатан фикр билдирилади.
• Масалан:
• Ҳамма файласуфлар нотиқдир.
• Ҳеч бир файласуф нотиқ эмас.

• Учинчиси –
• истисно қонуни

• Икки зид якка
• мулоҳазаларга
• нисбатан

• Умумий тасдиқ ва
• жузъий инкор
• мулоҳазаларга
• нисбатан

• Умумий инкор ва
• жузъий тасдиқ
• мулоҳазаларга
• нисбатан

Барча мавжуд нарсалар ўзининг мавжудлиги учун етарли асосга эга.( Г. Лейбниц )

• Етарли асос қонуни

• Барча мавжуд нарсалар ўзининг мавжудлиги учун етарли асосга эга.( Г. Лейбниц )
• Ҳар бир буюм ва ҳодисанинг реал асоси бўлгани каби, уларнинг инъикоси бўлган фикр-мулоҳазалар ҳам асосланган бўлиши керак.
• Етарли асос қонунининг бу талаби қуйидаги формула орқали ифодаланади: «Агар В мавжуд бўлса, унинг асоси сифатида А ҳам мавжуд».
• Етарли асос қонунида тўғри тафаккурнинг энг муҳим хусусиятларидан бири бўлган фикрларнинг изчиллик билан муайян тартибда боғланиб келиш хусусияти ифодаланади.