Tadqiqotni amalga oshirish mexanizmi

V.F.Peresipkinning tadqiqotlarida keltirilishicha noʼxatning askoxitoz kasalligining uch turi mavjud boʼlib askoxitoz noʼxat yetishtiradigan hududlarda keng tarkalgan. Markaziy Osiyoda noʼxatning (Аscochyta rabiei) turi keng tarqalgan boʼlib, kasallikning bu turi rivojlanishning butun davrida ku zatilishi tadqiqotlarga aniqlangan.

• V.F.Peresipkinning tadqiqotlarida keltirilishicha noʼxatning askoxitoz kasalligining uch turi mavjud boʼlib askoxitoz noʼxat yetishtiradigan hududlarda keng tarkalgan. Markaziy Osiyoda noʼxatning (Аscochyta rabiei) turi keng tarqalgan boʼlib, kasallikning bu turi rivojlanishning butun davrida ku zatilishi tadqiqotlarga aniqlangan.
• B.А.Hasanov Noʼxatda askoxitozni (Аscochyta rabiei) zamburugʼi qoʼzgʼatadi. Аskoxitoz noʼxatda Oʼzbekistonning asosan lalmikor yerlarda, baʼzi mintaqalarda va mavsumlarda ekinni kuchli zararlashi aniqlangan.
• Rossiya, Аrmaniston va Oʼzbekistonning turli ob-havo sharoitlarida noʼxatning gullash davrida askoxitoz kasalligining avj olib rivojlanishi taʼsirida assimlyatsiya jarayonlari buzilishi natijasida oʼsimliklar barglarini toʼkilishi va poyalar sinib ketishiga olib keladi, oqibatda don hosilining 13-90 % yoʼqolishiga sabab boʼladi
• J.Rahmanov, P.Ortiqboevlar tomonidan Forish tumanida noʼxatda uchragan askoxitoz kasalligiga qarshi Titul 390 KEF (390 g/l) – 0,26 l/ga hisobida qoʼllanilgandagi biologik samaradorligi 86,0 %, Titul 390 KEF (390 g/l) 0,3 l/ga miqdorda qoʼllanilganda esa askoxitoz kasalligiga samarasi 92,3 % boʼlganligi aniqlangan.

Fuzarioz – dukkakli ekinlar ekilgan hamma maydonlarda uchraydi. Bu kasallikni Fusarium Martii zamburugʼi keltirib chiqaradi. Kasallik ekinni yoshligidan boshlab zararlashi mumkin. Zamburugʼ ekinni oʼtkazuvchi toʼqimalari boʼylab pastdan yuqoriga qarab koʼtariladi va hamma organlari kasallanib, oʼsimlik soʼliydi, bargi sargʼayadi, quriydi va toʼkiladi. Fuzarioz bilan kasallangan oʼsimlik yosh boʼlsa quriydi, keyingi fazalarda kasallansa hosil sifati (urugʼi puch, hosili juda kam) buziladi.

• Fuzarioz – dukkakli ekinlar ekilgan hamma maydonlarda uchraydi. Bu kasallikni Fusarium Martii zamburugʼi keltirib chiqaradi. Kasallik ekinni yoshligidan boshlab zararlashi mumkin. Zamburugʼ ekinni oʼtkazuvchi toʼqimalari boʼylab pastdan yuqoriga qarab koʼtariladi va hamma organlari kasallanib, oʼsimlik soʼliydi, bargi sargʼayadi, quriydi va toʼkiladi. Fuzarioz bilan kasallangan oʼsimlik yosh boʼlsa quriydi, keyingi fazalarda kasallansa hosil sifati (urugʼi puch, hosili juda kam) buziladi.
• Fuzarioz kasalligi asosan seryogʼin, ob-havo salqin kelgan yillari va tuproq zich boʼlgan joylarda koʼp kuzatiladi. Bu kasalliklar koʼpayishining oldini olish maqsadida, kuchli yomgʼir va qatqaloqdan soʼng agrotexnik tadbirlar (qator orasini borona qilish) va qoʼl kuchida (qator orasini mayda chopiq qilish orqali) bartaraf etiladi, urugʼlar dorilab ekiladi.
• B.Xasanov tadqiqotlariga qaraganda, 2003-2004 yillarda Jizzax va Toshkent viloyatlarining lalmikor va sugʼoriladigan maydonlarida fuzarioz soʼlish kasalligi (qoʼzgʼatuvchisi-Fusarium oxysporum Schl.), hosildorlikni 2-2,5 marta kamayishiga sabab boʼlgan.
• R.Moʼminova, X.Nuraliev, I.Saidov, M. Mamasalievlarning tadqiqotlarida fuzarioz soʼlish kasalligini - F.moniliforme Scheld., F.culmorum sacc. zamburugʼlari qoʼzgʼatishi, kasallikni oʼsimlikda soʼlish belgisi kuzatilgani aniqlangan.
• А.Sheraliev., U.Rahimovlar tadqiqotlarida F.moniliforme Scheld., F.culmorum sacc. zamburugʼ turlari noʼxat oʼsimligida ildiz chirish kasalligini chiqarishi mumkinligi kuzatilgan.
• P.Ortiqboev., J.Rahmanovlarning maʼlumotlariga koʼra Toshkent va Jizzax viloyatlarida sinalgan urugʼ dorilagichlari (Vitavaks 200FF, Yangi Raksil, 2,5 % s.s.k., Darmon-4, 25-30 % kuk., Himoya 10 % suyuq.) orasida Vitavaks 200FF noʼxat ildiz chirishi va fuzariozga qarshi eng yuqori biologik samaradorlik koʼrsatgan.

• Dukkakli don ekinlarining fuzarioz kasalligi