Tadqiqotni amalga oshirish mexanizmi

Qashqadaryo viloyatida dukkakli don ekinlarida uchraydigan zamburugʼli kasalliklar qoʼzgʼatuvchi patogenlari tarqalishi va rivojlanishi oʼrganiladi;

• Qashqadaryo viloyatida dukkakli don ekinlarida uchraydigan zamburugʼli kasalliklar qoʼzgʼatuvchi patogenlari tarqalishi va rivojlanishi oʼrganiladi;
• Qashqadaryo viloyatida ekiladigan dukkakli don ekinlarida uchraydigan zamburugʼli kasalliklar patogenlari ajratib olinadi;
• Dukkakli don ekinlarining patogenlar bilan zararlanish darajalari va miqdorlari aniqlanadi;
• Zamburugʼli kasalliklarni patogenlik hususiyatlari identifikatsiyalanadi va ularga qarshi kurash uchun tavsiyalar ishlab chiqiladi.

Dukkakli don ekinlarining askoxitoz kasalligi

• Аskoxitoz - keng tarqalgan zamburugʼ kasalligidir (tarqatuvchisi Ascohyta pisi). Аskoxitoz kasalligi, ayniqsa, bahor salqin, sernam boʼlgan yillari koʼproq rivojlanadi. Аskoxitoz bilan oʼsimlikning bargi, poyasi, dukkaklari va urugʼlari zararlanadi. Dastlab bargi zararlanadi, unda uzunchoq-yumaloq kulrang dogʼ paydo boʼladi. Shundan soʼng, bu dogʼ uning tanasiga va yon shoxlariga oʼta boshlaydi. Zararlangan barglar qurib tushib ketadi. Tanasi va yon shoxlari kasallangan yeridan sinadi. Аgar oʼsimlik kuchli zararlangan boʼlsa, mutlaqo quriydi.
• Noʼxatning askaxitoz kasalligini (Аscochyta rabiei) zamburugʼi qoʼzgʼatadi. Kasallik ekinning barg, poya, dukkak va donlarida kulrang-qoʼngʼir, baʼzan toʼq-qoʼngʼir, soʼngra qorayuchi uzunchoq yoki koʼpincha dumaloq dogʼlar ularning ustida esa kengligi 0,1-0,2 mkn keladigan piknidiyalar rivojlanadi hamda harorat 20-25 Sͦ da askoxitoz tez rivojlanishi tadqiqotlarida aniqlangan.
• Dukkakli don ekinlari uchun askoxitoz kasalligi ning zarari bu koʼchatlarning yoqolishi, oʼsimliklarning rivojlanishining sekinlashishi, barglarning barvaqt qurishi va tushishi va urugʼlarning sifatining pasayishi. Xususan, noʼxat oʼsimligi askoxitoz bilan kasallanganda barglarda harxil kattalikdagi quyuq jigar rang dogʼlar paydo boʼladi: kichik (1-2 mm) dan nuqtashaklida, biroz qavariq, katta, yumaloq, diametri 8 mmgacha. Katta dogʼlar odatda zonali, har doim markazda qora dogʼlar. Bunday holda, qora dogʼli askoxitozning muhim diagnostik belgisi bu kasallangan toʼqimalarda kichik qora nuqta hosil boʼlishi – patogen piknidiyasi. Poyada kasallik joylari uzunlik boʼylab muhim joylarga choʼzilgan harxil oʼlchamdagi jigarrang loyqa dogʼlar koʼrinishiga ega. Ildizning tagida bu dogʼlar koʼpincha yaraga aylanadi. Noʼxat koʼchatlari (askoxitoz) ushbu kasallikka chalinganida, koʼpincha asosiy va paydo boʼladigan ildiz yoqasining qorayishi va parchalanishi kuzatiladi, bu koʼpincha oʼsimliklarning yoqolishiga sabab boʼladi. Аskoxitozning rivojlanishiga yuqori nisbiy namlik (83-85%) va tez-tez yogʼingarchilik yordam beradi.