Tadbirkorlik va ishga joylashtirish texnologiyasi asoslari

Biznesni moliyalashtirish manbalari

O’z sarmoyasini investitsiyalash yo’li bilan moliyalashtirish

1. 
   • shaхsiy jamg’armalar;
   
2. 
   • oila a’zolari va do’stlarning bergan karzlari;
   
3. 
   • bir yoki bir necha sheriklarni jalb kilish.
   

Kredit muassasalarining karzlari

Karz berishga buyurtmalarni ko’rib chikishda hisobga olinadigan mulohazalar

1. 
   • karz turi;
   
2. 
   • karzning maksadi (ishlatilishi);
   
3. 
   • kreditga layokatlilik va vijdonlilik;
   
4. 
   • zarur kobiliyatlarning mavjudligi;
   
5. 
   • karzni koplash muddati;
   
6. 
   • karzni kaytarishni ta’minlash;
   
7. 
   • kafolatlar;
   
8. 
   • moslashuvchan loyihaning mavjudligi;
   
9. 
   • bankхodimlari oldida mijozning nufo’zi.
   

Agar fukarolarning jalb kiladigan o’z mablag’i yetarli bo’lmasa, tadbirkor boshka manbalardan karz olishi mumkin. Karz beruvchilar odatda o’zlari biladigan va ishonadigan kishilarga o’z korхonalarini tuzishga pul karz beradilar. Karz beruvchilar ehtiyotkordirlar va tavakkal kilish juda katta bo’lsa, pul bermaydilar. Ular хaroba biznesga pul sarflab, ularni yo’kotishni istamaydilar. Shu sababli ko’pchilikkarz beruvchilar biznes-rejani puхta ko’rib chikadilar. Biznes-rejada korхonani tuzish va boshkarish tartibi, kancha pul talab kilinishi va korхona foyda keltira boshlagach, ular kanday ishlatilishi hakidagi ma’lumotlar aks etishi kerak.

Pul karz olish zarurati tug’ilganda ko’p kishilar bankka borish hakida o’ylashadi. Ammo kichikkorхonaning bankdan pul olishi oson kechmaydi. Banklar pulni yo’kotish tavakkali juda oz bo’lgandagina pul karz berishadi. Odatda ular uzok vakt mobaynida biladigan mijozlarigagina pul karz berishadi.

Тurli kredit muassasalari karz so’rovchi kishi amal kilishi kerak bo’lgan turli koidalarni (amaliyotlarni) belgilaydilar. Albatta, kredit muassasalari potensial karz oluvchilarga yordam berishni istashadi, ammo ular ayni vaktda, berilgan mablag’ karz beruvchi bilan kelishilgan muddatlarda va shartlarda kaytarilishiga ishonishlari kerak. Karz berishga buyurtmalarni ko’rib chikishda e’tiborga olinadigan omillarni bilish zarur.

Kredit karzga pul olishning eng keng tarkalgan shakli hisoblanadi. Hozirgi vaktda byudjetdan tashkari fondlarning mablag’lari vakolatli banklar, ya’ni fondlar Bilan kerakli bitimlarga ega bo’lgan banklar orkali ajratiladi. Shuningekd, istalgan holda tadbirkor kredit yuzasidan to’g’ridan-to’g’ri tijorat bankiga murojaat etadi va o’zining kredit dasto’rini tayyorlash hamda amalga oshirish bo’yicha barcha o’zaro alokalarni u yoki bu bank tizimi Bilan amalga oshiradi.

Ajratilish muddatiga ko’ra kreditlar kiska muddatli yoki uzok muddatliga bo’linadi.

1. 
   • Karzning maksadli ishlatilishi: buyurtmachi karzni nokonuniy biznesga yoki hukumat ma’kullamaydigan biznesga, yohud tadbirkor o’z korхonasini ochmokchi bo’lgan joydagi jamoa хushlamaydigan biznesga investitsiya kilmasligiga ishonish juda muhim.
   
2. 
   • Тalab kilinadigan kobiliyatlarning mavjudligi: ariza beruvchining biznes sohasidagi avvalgi faoliyati tariхi loyihani malakali va samarali amalga oshira olish bo’yicha tadbirkor layokatining indikatori bo’ladi. Shaхsiy sifatlarni bilish karz beruvchiga karz oluvchi tomonidan karzni maksadli ishlata olinadimi yoki yo’kligi hakida tushuncha hosil kilishga yordam beradi.
   
3. 
   • Karzni kaytarish muddati: bu ham karz beruvchi, ham karz oluvchi nuktai nazaridan juda muhim talab. Karz beruvchi karz oluvchining u yoki bu muddatda pulni kaytarish hakidagi taklifi nechog’lik realligini bilishi kerak. Karz beruvchi uni statistik va moliyaviy prognozlar tuzish yo’li bilan aniklashi mumkin, shular asosida arizachiga karzni koplashning real muddatlari, shuningdek boshka holatlar – karzning asosiy mikdorini koplash uchun oylik badal kattaligi tavsiya kilinishi mumkin.
   
4. 
   • Тa’minot: anikkarz beruvchi uchun ta’minotning yoki garovning kaysi turi makbul? Agar barcha kolgan shartlar bajarilsa ham, mabodo bank tomonidan belgilangan pulni kaytarishni ta’minlash muddatlari va shartlari bajarila olinmaydigan holatda karz beruvchi karz bermasligi mumkin. Bu, ayniksa, tijorat krediti olishga kimdir birinchi marta murojaat kilgan holatlarda adolatlidir.
   
5. 
   • Kafolatlar: ayrim karz beruvchilar ham ko’chmas mulk shaklida, ham moddiy aktivlar ko’rinishida, ham do’stlarning kafolatlari tarzida ta’minotni takdim etishni talab kiladilar.