Tadbirkorlik asoslari sohasi

Shartnomaviy tadbirkorlik – korxona rahbari tomonidan amalga oshiriladi va u mulk egasi yoki uning ishonchli vakili tomonidan ma’lum huquq va majburiyatlarini va javobgarlikni o‘z bo‘yniga oladi. Rahbar-tadbirkor fuqaro-tadbirkor qanday ro‘yxatdan o‘tsa, u ham shunday ro‘yxatdan o‘tadi va javobgarligi ham xuddi fuqaro-tadbirkorniki kabi bo‘ladi.

Tadbirkorlik faoliyatini yuridik shaxs maqomini olib yoki olmasdan, yollanma mehnatdan foydalanib yoki foydalanmasdan ham amalga oshirish mumkin.

Tadbirkorlikning yuqorida sanab o‘tilgan shakllariga mos ravishda tadbirkorlikda davlat, munitsipal, jamoa, xususiy, qo‘shma, aralash, xorijiy korxonalar faoliyat ko‘rsatishi mumkin.

Bozor iqtisodiyotiga o‘tish davrining dastlabki bosqichlarida davlat tadbirkorligi tadbirkorlikning boshqa turlariga nisbatan vaqtincha ustun bo‘ladi. O‘tish davrida mulkchilik munosabatlarini juda tezlik bilan qayta ko‘rib bo‘lmaydi, bu jarayon uzoq davom etadigan tadrijiy jarayon bo‘lmoqligi darkor.

Davlat korxonalari budjet korxonalari, davlat ishlab chiqarish korxonalari va aralash kompaniyalar tarzida faoliyat ko‘rsatadilar. Davlat korxonalarining barcha daromad va xarajatlari davlat budjeti orqali o‘tadi, ular aniq vazirlik yoki idoraga hamda mahalliy boshqaruv o‘rganlariga bo‘ysunadi. Davlat ishlab chiqarish korxonalari esa o‘zlarida tijorat korxonalari va davlat organlari xususiyatlarini mujassam etadi.

Aralash kompaniyalar esa hissadorlik jamiyatlari va majburiyatlari cheklangan jamiyatlar shaklida tashkil etilib, ular chiqargan aksiyalar davlatga va xususiy omonatlarga taalluqli bo‘ladi.