Tadbirkorlik asoslari ц

Asosiy mablag’ning eskirishi - asosiy mablag’ boshlang’ich qiy- matining pasayib borishi.
Asosiy mablag‘ boshlang‘ich qiymatining pasayib borishi uning eskir- gan qismining mahsulot qiymatiga o‘tkazib borilishi sababli ro‘y berib, bu jarayon asosiy mablag‘lar amortizatsiyasi deb ataladi.
Asosiy mablag‘lar amortizatsiyasi - asosiy mablag‘lar eskirish qiymatini mahsulot ishlab chiqarish xarajatlariga kiritib borish yo‘li bilan pul ko‘rinishidagi qoplab borilishi.
Amortizatsiya ajratmasi (A_aj) asosiy mablag‘ qiymati (M_as) ni mazkur qiymatning xizmat davri (X_d) ga nisbati orqali aniqlanadi:



Aaj

Mas
Xd


Amortizatsiya ajratmalari belgilangan amortizatsiya me’yori asosida ajratilib boriladi. Amortizatsiya me’yori (A_m) asosiy mablag‘ qiymati (M_as) va mazkur qiymatning xizmat davri (X_d) bilan ko‘paytmasiga nisbati hamda ularni foizda ifodalash orqali aniqlanadi:
M1
am = M _XX ^X 100% yoki Am = IT ^x 100%
Mas ^x Xd Xd
Korxonada ushbu yo‘l bilan yig‘ilib boriladigan asosiy mablag‘larning eskirish summasi amortizatsiya jamg‘armasini tashkil etadi.
Aytaylik, korxonaga 50 mln. so‘mlik stanok sotib olindi. Agar sta- nokning 10 yil davomida xizmat qilishi ko‘zda tutilgan bo‘lsa, u holda bir yillik eskirish summasi 5 mln. so‘mni, amortizatsiya me’yori esa 10 foizni tashkil etadi: