Tadbirkorlik asoslari ц

Asosiy mablag’ - ishlab chiqarish jarayonida uzoq muddat ishti- rok etib, o‘z moddiy ko‘rinishini o‘zgartirmaydigan resurs shaklidagi mablag‘.
Aylanma mablag‘ - ishlab chiqarish jarayonida bir marta ishtirok etib, o‘z moddiy ko‘rinishini o‘zgartiradigan resurs shaklidagi mablag‘.
Asosiy va aylanma mablag‘larning o‘zaro farqini quyidagi jadval orqali ko‘rish mumkin.

Xususiyatli jihat	Asosiy mablag‘	Aylanma mablag‘
Ishlab chiqarish jarayoni- da ishtirok etishi	uzoq davr ishtirok etadi (masalan, stanok 10 yil, bino 50-100 yil); o‘zining moddiy ko‘rini- shini saqlab qoladi.	- bir marta ishtirok etadi; - o‘zining moddiy ko‘ri- nishini yo‘qotib, yangi ko‘rinishga o‘tadi (masa- lan, charmdan poyabzal ishlab chiqarilishi).
O‘z qiymatini mahsulot qiymatiga o‘tkazishi	- mahsulot qiymatiga uzoq davr davomida qisman-qis- man o‘tib boradi.	- mahsulot qiymatiga bir ishlab chiqarish jarayo- nida to‘liq o‘tadi.

Yuqoridagilardan ko‘rinadiki, aylanma mablag‘lar bir ishlab chiqarish jarayonida o‘z qiymatini mahsulot qiymatiga to‘liq o‘tkazib, u sotilgandan
so‘ng yana qaytadan sotib olish orqali tiklanishi mumkin. Masalan, bir juft poyabzal ishlab chiqarish uchun 60 ming so‘mlik charm sarflangan bo‘lsa, charm qiymati poyabzal qiymatiga to‘liq qo‘shiladi. Agar poyabzal xari- dorga 120 ming so‘mga sotilsa, demak bu narx tarkibida 60 ming so‘mlik charm qiymati ham mavjud. Tadbirkor poyabzal sotishdan tushgan 120 ming so‘mning 60 ming so‘miga yangi charm xomashyosini sotib olish orqali mazkur aylanma mablag‘ni qaytadan hosil qiladi.
Biroq asosiy mablag‘ni qaytadan hosil qilish u qadar oddiy emas. Chunki asosiy mablag‘ tarkibidagi bino, inshoot, asbob-uskuna, mehnat qurollari uzoq muddat davomida xizmat qilib, ular yordamida ko‘plab mah- sulotlar ishlab chiqariladi. Shunga ko‘ra, asosiy mablag‘lar ko‘rinishidagi resurslarning ishlab chiqarish jarayonidagi xizmat muddati hisobga olinib, ularning eskirish qiymati bu muddat davomida ishlab chiqarilgan mahsu- lotlar qiymatiga kiritib boriladi.