15
alg`an bilimlerin xaliqtin` turmisin, miynettegi xizmeti menen baylanistiriwg`a ja`rdem
beredi. Misali, olar «Paydali qazilmalar» ha`m «Bizin` elimizdin`
ta`biyatinin` ha`r qiylilig`i temalari (ta`biyat taniw sabaqlig`i,
e
e
e
e----r
r
r
r
klaslar),
Ta`biyat taniwdi oqitiw protsesinde oqiwshilardin` diqqatin
ilimpazlarimiz ilimdi
rawajlandiriwdag`i roline awdariw, olardin` patriotizmin, miynet su`ygishdigin, o`z
ta`yuiyatina bolg`an su`yispenshiligin atap ko`rsetiw kerek.Bul balalarda ta`biyg`iy
maqtanishti, ulli u`lgilerdi a`rman etiw tilegin payda etedi. Patsha Rossiyasi waqtindag`i
revolyutsiyadan buring`i Tu`rkstandag`i ilimnin` awhalin bizin` elimizdegi ilimnin`
rawajlaniwi menen salistiriw o`z Watanina bolg`an tan`laniw sezimin oyatadi. (Bul jerde
kosmosliq ken`islikti o`zlestiriw, partaw ha`m tin` jerlerdi suwg`ariw
haqqinda,
o`simliklerdin` jan`a sortlarin ha`m haywanlardin` jan`a to`lleri(porodalarin) aliw haqqindag`i
gu`rrin` etip beriw paydali boladi ha`m t.b. lar).
Watan temasi pu`tkil ta`biyat taniwdi baslang`sh oqitiwdin` barisinda o`tilip bariladi.
Watan temasi ta`biyat taniw sabaqlarinda qorg`awshi ta`biyattin` u`yreniliwinde, bizin` ken`
paytaxt elimizdin`, Arqadan baslap kuladag`i dalan`liqlar menen sho`listang`a shekemgi
ta`biyat ko`rinisleri tek suwretlep ko`rsetiw g`ana emes, xalqtin` ulli do`retiwshi
xizmetlerinin` tastiyiqlaniwi bolip xizmet etiwi tiyis. Bizin` elimizdin` xaliqlarinin`
turmisinan aling`an o`z Watanin ele de bolsa kushlirek ha`m kudiretli etiwdegi birden bir
intalaniwdin` konkret misallari oqiwshilarda patriotizm wa`m internatsionalizm sezimlerin
ta`rbiyalawdi. Mug`allimnin` bizin` elimizdin` xaliqlarinin`
dosliqta jasawshi semiyasi
haqqindag`i gurrin`in “ ta`biyattaniw sabaqlig`i” ayqin ren`li ko`rgizbe kollanbalar menen
baylanistirip alip bariw materiallardin` emotsionalliq qabil etiliw is ja`rdem beredi. Patriotizm
sezimin barliq dun`ya juzi miynetkeshlerinin` rasalarina ha`m milletlerine qaramastan olardin`
keleshekte dosliqta islesiwine bekkem isenimli yag`niy proletar internatsionalizm sezimin
ta`rbiyalawg`a ja`rdemin tiykizedi.
e.
Oqiwshilarda ta`rbiyaqa bolg`an suyispenshilikti ha`m oni saqlaw, qorg`aw
ma`plerin ta`rbiyalaw
Ta`biyatqa bolg`an suyispenshilik- bul ulken ha`m quramali sezim bolip tabiladi. Ol-
quramali psixologiyaliq
kompleksti payda etip, joqarg`i ruxiy ha`m oylaw tarawlarin o`z
ishine aladi. Bul sezimdi en` jas balaliq waqittan baslap ta`rbiyalaw kerek, sebebi tuwilgan
ta`biyatqa bolg`an suyispenshilik penen birge boladi, tuwilg`an ulkege,tuwilg`an elge degen
intaliq artadi. Balaliqta do`regen bul sezim mektegi oqiw jillarinda rawajlanadi ha`m
bayitiladi, bug`an ta`biyattaniw a`dir da`rejede ja`rdem beredi,ta`biyattaniw tek ta`biyat
guzzallig`in qabillawdi g`ana emes, al onin` baylig`in qorg`awdi da ,saqlawdi da ha`m
maqsetke ilag`iq paydalaniwdi da, bayliqlardi tek saqlawdi g`ana emes al olardi ko`beytiwdi
uyretedi. Biz o`zimizdin` ta`biyatimizdin` xojayinimiz ha`m ol bizin` turmistin` ulli
g`aziyneleri bar g`a`lle xana quyashi bolip tabiladi. Onin` ustine, bul g`a`ziynelerdi qorg`aw
ushin olardi ashiw xa`s ko`rsetiw kerek. Baliq ushin taza suw kerek- o`zimizdin` suw
saqlag`ishlarimizdi qorg`ayiq. Tog`aylarimizda, sho`listanlarimizda, tawlarimizda ha`r
qiyli
bahali haywanlar bar-o`zlerimizdin` tog`aylarimizdi, sho`listanlarimizdi, tawlarimizdi
qorg`ayiq.Baliqqa-suw, qusqa- hawa,haywang`a-tog`ay, sho`listanliq, taw kerek. Al adamg`a
Watan kerek ha`m ta`biyatti qorg`aw -demek. Watandi qorg`aw kerek”. a`9a`h-jildin` may
ayinda “Tog`aylar haqqindag`i” dekret qabil etildi. Hazirgi waqitta bizin` elimizde a`00 den
aslam zapovednikli xojaliqlar bao, olar a`a` zapovednik, tek O`zbekistannin` o`zine g`ana
tiyisli, Ha`zirgi waqitlari qorg`aw obe`ktleri bolip siyrek ushirasatug`in o`simlikler,
haywanlar, mineriallar,
sonday-aq suw, hawa,adamdi qorg`ap turiwshi putkil ta`biyg`iy
ortaliq sanaladi. Birinshi klasstin` o`zinde-aq a`tirapimizdag`i ta`biyat penen tanistiriw
boyinsha o`tiletug`in sabaqlarda qorshawshi, ortaliqqa sanali qatnas jasawda ta`rbiyalaw
ushin (ta`biyatti uyreniw) xarakterine iye oqip berilgennen keyin) balalardin` aldina
praktikaliq ma`selelrdi qoyiw kerek. Usi pa`n boyinsha aling`an bilimlerdin` ko`lemin
ken`eytiretg`in g` klassta teoriyaliq bilimler praktikalq shinig`iwlar (qislap qaliwshi quslarg`a
