Tabiiy fanlar fakulteti botanika kafedrasi



Download 1,16 Mb.
bet50/127
Sana26.06.2022
Hajmi1,16 Mb.
#706298
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   127
Bog'liq
Tabiiy fanlar fakulteti botanika kafedrasi (2)

HARORAT. Harorat o‘simliklarning hamma tiriklik jarayonlariga tasir etadi. Fotosintez jarayoni uchun asosan uchta harorat nuqtasi mavjuddir:
1) minimal — bu darajada fotosintez boshlanadi; 2) optimal - fotosintez jarayoni uchun eng qulay harorat darajasi; 3) maksimal — bu eng yuqori harorat darajasi bo‘lib, undan ozgina ortsa fotosintez to‘xtab qoladi. Harorat nuqtalarining darajasi o‘simlik turlariga bog‘liq bo‘ladi. Minimal harorat shimoliy kenglikda o‘sadigan o‘simliklar (qarag‘ay, archa va boshqlar) uchun - 150S, tropik o‘simliklari.uchun esa 4-80S atrofida bo‘ladi. Ko‘pchilik o‘simliklar uchun harorat 25-350S bo‘lganda eng jadal fotosintez sodir bo‘ladi. Haroratning undan oshib borishi fotosintezni ham sekinlashtiradi va 400S ga etganda to‘xtab qoladi. Harorat 450 S ga etganda esa ayrim o‘simliklar o‘la boshlaydi. Ayrim cho‘l va adirlarda yashaydigan o‘simliklarda 580 S da ham fotosintez to‘xtamay davom etadi. Umuman, fotosintez jarayoniga yorug‘lik, CO2 miqdori va harorat birgalikda murakkab aloqadorlikda ta’sir etadi.
SUV. Fotosintez jarayonida suv juda katta omildir. Chunki suv asosiy oksidativ substrat — havoga ajralib chiqadigan molekulyar kislorod va CO2 ni o‘zlashtirish uchun vodorod manbai bo‘lib hisoblanadi. Bundan tashqri barglarning me’yorida suv bilan ta’minlanishi: og‘izchalarning ochilish darajasini va CO2 ning yutilishini, barcha fiziologik jarayonlarning jadalligini, fermentativ reaksiyalarning yo‘nalishini ta’minlaydi. Barg tizmalarida suvning juda ko‘p yoki kamligi (ayniqsa, qurg‘oqchilik sharoitida) og‘izchalarning yopilishiga, natijada fotosintez jadalligiga ham ta’sir etadi. Suv tankisligi yoki kamchilligining uzoq muddatga davom etishi elektronlarning siklik va siklsiz transporti, yorug‘likda fosforlanish, ATFlarning hosil bo‘lish jarayonlariga salbiy ta’sir etadi.
ILDIZ ORQALI OZIQLANISH. O‘simliklar ildiz orqali tuproqdan juda ko‘p elementlarni (N, P, K, Ca, C, Mg, Fe, Mn, Su, Zn, A1 va boshqalar) o‘zlashtiradi. Bu elementlar xloroplastlar, pigmentlar, fermentlar, oqsillar, yog‘lar, uglevodlar va boshqalarning tarkibiga kiradi. SHuning uchun ham o‘simliklarning havodan va tuproqdan oziqlanishi uzviy ravishda bir-biri bilan bog‘liq. Xloroptlastlarning tuzilmaviy shakli (ichki membranalar, lamellalar, tranalar va pigmentlarning hosil bo‘lishi) faqt me’yordagi ildiz orqali oziqlanish sharoitida rivojlanadi. Azot va fosfor etishmagan sharoitda xloroplastlarning tuzilmaviy shakli emirila boshlaydi. Pigmentlarning sintez jarayoni sekinlashadi va xatto to‘xtab qoladi. Azot va magniy xlorofillning tarkibiga kiradi. demak, ular etmasa, xlorofill hosil bo‘lmaydi va fotosintezga ta’sir etadi.Temir ham sitoxromlar, ferrodoksin, xlorofillaza va boshqa fermentlarniыg tarkibiga kiradi. Mis plastotsianin fermentiniig tarkibiga kiradi. Bu fermentlarning faolligi fotosintez jadalligini tavsiflaydi. Oziqa tarkibida fosforniig yetishmasligi natijasida fotosintezning yorug‘likda va qorong‘ilikda bo‘ladigan reaksiyalari buzilishi mumkin. Umuman, fosfor miqdorining yetishmasligi hamda oshiqchasi fotosintez jadalligini pasaytiradi. O‘simliklarning mineral elementlar bilan ta’minlanish darajasi fotosintezniig mahsuldorligini belgilaydi. Ularni etarli darajada mineral elementlar bilan ta’minlash yorug‘lik energiyasini yutish va o‘zlashtirishni, CO2 miqdoridan samarali foydalanishni oshiradi. Bu esa qishlok xo‘jalik ekinlarida hosildorlikni keskin oshirishni ta’minlaydi.

Download 1,16 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   127




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish