Т. У. Усмонов, Н. К. Усманов

Титратиб ботиргичнинг схемаси
: 1-каллак; 2-титратгич;
3-титратгичнинг электр двигатели;4-плита; 5- пружина. 
Титратиш болғаси (4.8 –расм) вертикал йуналтирилган тебраниш 
кучига эга бўлган икки валли трасмиссиясиз титратиш қўзғатгич 1, ургич 3 ва 
ўзаро пружина Билан боғланган каллак 6 ҳамда сандондан иборат. Каллак 
қоқиладиган нарса билан боғланади ёки устунқозиққа маҳкамланмай 
ўрнатилади. Титратиш қўзғаткичнингтанасига иккитаэлектр двигатели 
ўрнатилган бўлиб, уларнинг турли томонга синхрон равишда айлна оладиган 
параллел валларига дебаланслар 2 маҳкамлаб қўйилган.Дебаланслар 
айланганда тебраниб турган титратиш қўзғаткичнинг ургичи 6 устунқозиқ 
билан боғланган сандон 4 га тез-тез урилади. Титратиш болғасининг иш 
тартиби(энергия ва зарблар такрорлиги) унинг иш жараёнида ургич ва 
сандон ўртасидаги оралиқни ўзгартириш йўли Билан ростланади ва ҳар бир 
алоҳида ҳолат учу ниш унумининг юқори бўлишига ҳаракат қилинади. 
Титратиш болғалари зарб бериш қисмининг массаси 2850 кг гача, дебаланс 
массасининг статик моменти эса 45 кН. см гача, ҳар зарбнинг знергияси 3,9 
кЖ гача етади ва металл шпунтни 13 м гача, металл устункозиқ ва 
қувурларни 20 м гача кўра олиш имкониятига эга. 
Улар копёр ва стрелали ўзи юрар кранлар билан комплекс ҳолда ишлайди. 
Копёрлар устунқозиқларни ўрнатиш, уларни қоқиш жараёнида ушлаб туриш, 
болғаларни осиш, чиғирлар ҳамда буғ ва компрессор қурилмаларини 
ўрнатиш каби ишлар учун хизмат қилади. Улар металл ва ёғочдан 
тайёрланади ва турли хил бўлади: универсал копёрлар- турли хил ишлар 
учун қўлланади; кран-копёрлар устунқозиқ қирқадиган болғалар ва бошқа 

---

257 
жиҳозларни осишга мослаштирилган юк кўтарувчи стрелали кранлардан 
фойдаланилган, сув билан қопланган жойларда устун қозиқни ботириб 
киритишга ва махсус ишларга мўлжалланган копёрлар. 4.9- расм, а да 
қисмларга ажратиладиган, дизель-болға учун мўлжалланган энг содда копёр 
кўрсатилган. Копёрнинг рамаси тўртта роликка ўрнатилган. Унга болға учун 
йўналтирувчига эга бўлган вертикал устунча маҳкамланган. Стреланинг 
юкори қисмига болғани осиш, кўтариш ва тушириш ҳамда устун қозиқ, ёки 
шпунтни кўтариш канати учун роликли каллак маҳкамлаб қўйилган. 
4.8 -расм.