T. U. Usmonov, B. C. Mirzayev, I. S. Hasanov mutaxassislikka

analitik 
usuldir. Bu usul nisbatan 
hisoblashda oddiyligi va kam
vaqt 
talab qilishi bilan tavsiflanadi. 
Gidrologik tarm oqlardagi amaliy ishda suv sarflarini analitik usulda 
hisoblash eng asosiy deb qabul qilingan.
Grafik usul suv sarfi batafsil usulda o'lchangan taqdirda 
qo'llanilishi m umkin. Bu usul hayotda aniq hisoblash natijalari 
talab qilinganda qo'llaniladi. Ko'proq suvning oqim tezligini 
tiklik bo'yicha m urakkab taqsim langan hollarda grafik usulida 
foydalaniladi.
3.7. LOTOKDA OQAYOTGAN SUV MIQDORINI
ANIQLASH
Hozirgi paytda suv xo'jaligida LR -40, L R -60, LR -80, LR-100 
standart parabolik lotoklaridan foydalanadi. Ular 80, 150, 250, 
500 1/s suv sarfiga mo'ljallangan. SA N lIR Ining bir nuqtali usuli 
bo'yicha lotokli kanallarning suv sarfi quyidagi formula yordamida 
hisoblanadi:
Q = k.h.2^j2PhS
bu yerda: 
К  - koeffitsiyent; P -paraboJaning parametri; L R -4 0 , L R -8 0
lotoklari uchun P = 0,20; L R -1 0 0 lotogi uchun P -0 ,3 5 .
Suvning oqish tezligi (v) vertushka yordam ida o'rta vertikaldagi 
nuqtada - suvning yuzasiga nisbatan 
0,6
h chuqurligida o'lchanadi.
Ilm iy tajribalar natijasida К koeffitsiyentining qiymatlari 
belgilangan: L R -40, L R -60, L R -80 lotokli kanallar uchun K-0,565: 
LR-100 uchun K-0,590.
O 'rta vertikalda belgilangan bir nuqtada (0,6 h) suvning oqish 
tezligi gidrom etrik vertushka yordam ida o'lchanadi. Suv sarfi 
К ning m iqdorini etiborga olib, h va ning qiymatlarini quyidagi 
form ulaga quyib hisoblanadi:
121

---

LR-40, L R -60.L R -80 lotoklari uchun:
Q = 0 , l \ 5 . h j h 3 06l
LR-100 lotoklari uchun
Q = 0,99 J ij h9 06/
3.8. SUV SARFINI HAJMIY USUL
BILAN ANIQLASH
Hajmiy usul, odatda, suv sarfi 5-10 1/s dan oshmaganda 
qoilaniladi. Bu usulda suv sarfi o‘lehov idishidagi suv hajmini (W), 
uni to‘ldirish uchun ketgan vaqt (t)ga nisbati bilan aniqlanadi: