T. U. Usmonov, B. C. Mirzayev, I. S. Hasanov mutaxassislikka

Kitoh ustida ishlashning uchinchi bosqichi. 
Bu bosqichda 
o‘qilgan 
adabiyotlarning 
mazmuni 
qisqacha 
yozib 
boriladi. 
O'rganilayotgan masalada kitobning qanchalik muhim yoki muhim 
emasligi hisobga olinib, uni nechog‘lik tafsilot bilan yozib olish 
lozimligi aniqlanadi. 0 ‘qilgan kitoblarning m azmunini yozib olishning 
bir necha xil formasi mavjud. Yozuvni kitob ustida ishlashning 
xulosalovchi qismi deb baholash lozim. Kitobning yaxlit bir bo‘limi 
oxirigacha o'qib bo'lingandan so‘ng, material qiyomiga yetkazilgach, 
yaxshilab tushunish uchun, konspekt yozish tavsiya etiladi.
0
‘qish jarayonida yozib borish tekstning m azm unini to‘laroq 
o‘zlashtirib olishga yordam beradi. Natijada ko‘z bilan ko'ringan 
narsa harakat bilan m ustahkam lanadi. Mutolaa davomida yo‘l- 
yoMakay m azm unni qog‘ozga tushirib borish kitobxonning diqqatini 
aktivlashtiradi va ish jarayonini tezlashtiradi. Shuning uchun ham 
o'qib m azm unini qog‘ozga tushirib borilganda mutolaa samarali 
bo'ladi. Bundan tashqari, bu usul mantiqiy fikrlashni o‘stiradi. 
Konspekt olish uchun m aterial tanlar ekansiz, uni eng m uhim ini 
ajratib, tekstning tarkibiy qismlari o‘rtasidagi o‘zaro aloqani aniqlab 
oling. Nihoyat, yozib borish xotirada yaxshi saqlanib qolgan 
bilim ingizni sistemaga solishda va m ustahkam lashda m uhim
vosita bo'lib xizm at qiladi. Bu keyingi ishlaringizda ham katta rol 
o‘ynaydi. Qisqa vaqt ichida biron-bir narsani takrorlash zarur bo‘lib 
qolganda, bu yozuvlarni bir ko‘zdan kechirib chiqsangiz, ilgari 
o‘qigan ham m a narsangiz yodingizda qayta tiklanadi. Psixologik 
hodisa bo‘lgan xotiraning asosiy xususiyati ham shundadir.
K onspekt. 
Yozuvning 
eng 
m uhim
shakli 
konspektdir. 
K onspekt-b u o'rganilayotgan m ateriallarnm g qisqacha, yaxlit 
84

---

mazm uni bo‘lib, u sarlavha va kichik sarlavhalargacha boiinadi. 
Konspekt tuzish ijodiy jarayon bo‘lib, kishining mantiqiy qobiiiyati 
va nutq m adaniyatini o‘stiradi.
Birinchi kurs talabalariga, odatda, bir necha manbalar bo‘yicha 
konspekt olishga to‘g‘ri keladi. Ular, ko‘pincha, kitobdan butun- 
butun sahifalarni sidirg‘asiga ko‘chirib yozadilar va so‘ngra ularni 
o'qishda o‘zlari ham chalkashib qoladilar.
Vaqtni tejash m aqsadida so‘zlarini, bazi vaqtda esa butun bir 
jum lani qisqartirib yozishga harakat qiling. Ko'pincha, konspekt 
nuqul ko‘chirm alardan yoki kitobning m azm unini o‘z so‘zingiz bilan 
qayta yozib chiqishga to‘g‘ri keladi. Bu ikki usul ham aniq yo‘ldan 
chiqib ketishdir. Bunday xatog‘a yo‘l qo'ymang.
Konspekt qisqa va lo‘nda bo‘lsin. Bunda grafiklar, sxemalar, 
diagram m alardan foydalangan m a’qul. Bular bayonni qisqartirib, 
m uayyan hodisa to‘g ‘risida yorqin tasavvur beradi.