T. U. Usmonov, B. C. Mirzayev, I. S. Hasanov mutaxassislikka

Yer tekislash mashinalari
Respublikam izda bazasining uzunligi 12-15 m b oigan uzun 
bazali tekislagichlar (Г1-4, П -2,8А , ДЗ-бОЗ, П А -3) ishlatiladi. 
U larning ishchi jihozi sifatida tubsiz kovshdan foydalaniladi, u 
alm ashma pichoq bilan jihozlangan asosiy ag‘dargichdan va ikkita 
yon ag‘dargichdan tuzilgan.
U zun bazali П -4 tekislagichi gidroyuritm a bilan ta’m inlangan 
Г-130 
traktoriga 
tirkab 
ishlatiluvchi 
meliorativ 
mashinadir. 
Tekislagich rama, kovsh, old va ketingi yurish aravachalari va 
gidrotizim dan tashkil topgan. M ashina yerlarni meliorativ holatini 
yaxshilash paytida yerlar yuzasini tekislashga m oljallangan. Ramasi 
prokatkalangan po‘lat listdan payvandlab yasalgan.
Tekislagichni boshqa joyga ko‘chirishda uning manyovrchanligini 
oshirish uchun qism larini siljitib kirgizish yoMi bilan ram asining 
uzunligi ni kichraytirish mumkin.
Tekislagichning ishchi holatida ram a uzaytirilgan holatda 
bo‘lishi kerak. Bu holatda ram aning ketingi qismi o‘rta qismini bitta 
seksiyaga birikib turadi va unga o‘n ikkita bolt bilan m ahkam lanadi. 
Boltlar bilan biriktiriladigan joylarda ram aning alohida qismlari 
orasidagi tirqish m axsus shaybalar yordam ida rostlanadi. Ram ani
299

---

kaltalashtirish va uzaytirishni osonlashtirish uchun uning o‘rta 
qismiga 
10
ta rolik o'rnatilgan.
Ish boshlashdan oldin uzun bazali tekislagichning kovshini 
shunday vaziyatda o‘rnatish kerakki, pichog‘ining tig‘i yerga tegib 
turadigan bo‘lsin. Agregat do‘ng joylardan yurib ketayotganda 
pichoq do‘ngiikIarni kesadi va kovsh tuproq bilan to‘ladi; tekis 
joylarda kovsh gruntni suradi, o‘ydim-chuqur joylarni ana shu grunt 
bilan toMdiradi.
25—ЗОш—
— 25—3 0 m-
p
i t
-14
13
4.52-rasm.
Tekislash mashinasining harakatlanish sxemasi: 
a -k o m b i-
natsiyalashgan; I, ll- y e r bo'laklari; 1 - y e r boiagiga kirish va undagi 
birinchi o'tish; 2 - 2 . 
3
va 73-agregatning keyingi o tishiari; 74-agregatning oxirgi 
yer boiagiga va keyingi boiakka o'tishi; Ь-d ia g o - nalii-kombinatsiyalashgan; 
c f-d ia - gonaiii-kesishuvii; 1 - y e r bo'iagiga kirish va undagi birinchi diagonal 
bo'yicha o'tish; 2 va t 2 —keyingi diagonallar bo'yicha o'tish; 1 3 -b o ’lakdan oxirgi 
m arta aylana bo'yicha o'tish va chiqish.
300

---

Ketingi devori m ustahkam lik qobirg‘alari bilan kuchaytirilgan 
va ikki tom onlam a pichoq bilan jihozlangan, Yon devorlari ketingi 
devorga boltlar bilan m ahkam langan. Kovshning yon devorlariga 
montaj 
qilingan 
chan g i 
teldslagichni 
past-baland 
joylardan 
yurgizganda kovshni sinishdan asraydi, u old ram a bilan bikir 
boglangan karkasga mahkam langan va o‘z o‘qi atmfida burila 
oladi. Uzun bazali tekislagiehlar 4.52-rasmda tasvirlangan sxemada 
harakatlanib verlarni tekislaydi.