|
Kanal Tozalash m ashinalari
M R-7A kanal tozalagichi (4.49-rasm) chuqurligi 1,4 m dan
oshmaydigan kanallarni tozalashga mo‘ljallangan; u DT-75 traktori
bazasiga montaj qilingan maxsus mashinadir. M ashina ish organi
rotor-sochgich bilan ta’minlangan.
Kanal tozalagichning ish jihozi traktorning sapfasiga o‘rnatilgan
P-simon ram a (7)ga montaj qilingan; u gidrosilindr bilan ko‘tariladi.
Ram aning old qismidagi sapfalar (5)ga ag‘dargich (
6
) o‘rnatilgan,
ram aning yon qismiga strela (
8
) montaj qilingan, strelaga sharnir
yordam ida dasta (3) biriktirilgan. Dastaning uchiga rotor-sochgich
(4) m ahkam langan. Strelalar gidro silindrlar (2) yordam ida ramaga
nisbatan m a’lum holatda qotirib qo'yiladi. bu esa tozalashga,
rostiashga imkon beradi.
295
Kanal traktorni yurgizib tozalanadi; bimda rotor kurakchalari
bilan gruntni massivdan kesib ajratadi va uni sirroza sochadi.
Rotor-sochgichni gidrosilindr (9) harakatlantiradi. M ashinaning
ish unumi 80 mVsoat, o‘rnatm a qurol bilan birgalikdagi massasi
10724 kg.
Yopiq gorizonTal drenaj qurish m ashinalari
Yopiq gorizontal drenajlarning vazifalari va ularni quruvchi
mashinalar.
Sho‘rlangan yerlarning sho‘rini yuvish ham da yerosti
suvlari sathining ko‘tarilishini oldini olish m aqsadida ochiq yoki
yopiq drenajlardan foydalaniladi.
Ochiq drenajlar (ayrim hollarda kollektor yoki zahkashlar ham
deb yuritiladi) yerosti gruntlarining uncha zich boim agan, suv
0
‘tkazish qobiliyati yaxshi b o ig an m aydonlarda qurilib, har ikki-uch
yilda ularni cho‘kindi va turli o‘tlardan tozalab turish kerak. Ochiq
gorizontal drenajlar egallagan maydonlar qishloq xo‘jaligi ekinlarini
ekishga m oijallangan umumiy yer maydonlarini chegaralashga olib
keladi. Bu esa yerlardan foydalanish koeffitsiyentini kamayishiga
sabab boiadi.
Yopiq gorizontal drenajlar, asosan, yerosti gruntlarining suv
o‘tkazish imkoniyati kam b oigan sharoitlarda qoilaniladi (4.50-rasm).
296
4.50-rasm.
Yarim mexanizatsiyalashgan yopiq gorizontal drenaj qurish:
1-transheya;
2 -d ren aj quvuri; 3-sizdirgich.
Yopiq gorizontal drenajlarning qurilishi ikki xil usulda amalga
oshiriladi: ulardan biri yarim mexanizatsiyalashgan deb yuritilib,
u asosan tu rg ‘un bolm agan gruntlarda, o‘ta qattiq gruntli joylarda
va yerosti suvlarining sathi yer sirtiga juda yaqin bo‘lgan joylarda
qo‘llaniladi.
Yarim m exanizatsiya deyilishiga sabab, drenaj handaqlarini
qazish va qazib chiqarilgan tuproqni qayta ko‘mish m exanizm lar
yordamida amalga oshirilib, drenaj transheyasini qazish, sizdirgich
va quvurlarni o‘rnatish qo‘l kuchi yordam ida bajariladi.
Yarim m exanizatsiyalashtirilgan drenaj qurish texnologiyasiga
quyidagilar kiradi:
-elcskavatorlar yordam ida handaqlar qazish;
-h a n d a q tubida q o i kuchi yordam ida transheya qazish;
-tra n sh e y a tubiga sizdirgich m ateriallarini joylashtirish;
-siz d irg ich m ateriali ustiga drenaj quvurlarini yotqizish va
o‘zaro bog‘lash;
-d re n a j quvuri ustidan yana sizdirgich m ateriallarini joylash
tirish;
297
-d re n a j yotqizilgan handaqlarni buldozerlar yordam ida to‘liq
qayta ko‘mish.
Yopiq gorizontal drenajlar qurishning mexanizatsiyalashgan
usulida asosan o‘ta qattiq bo‘lmagan gruntli hamda yerosti suvlari
yer sirtiga uneha yaqin (uch metrdan past) b oim ag an maydonlarda
amalga oshiriladi.
Drenajlarni qurish maxsus ED -3.0, ETS—406, D-301, DU-251,
DU-252, RDM-251, BDM -252 va hokazo (transheyali, transheyasi
toraytirilgan hamda transheyasiz) drenaj yotqizuvchi m ashinalar
orqali bajariladi. Drenaj yotqizuvchi m ashina asosan mashina
bazasidan, transheya qazuvchi (cho'michli yoki kurakli) ish
jihozidan, drenaj (sizdirgich bilan o‘ralgan quvur) yotqizuvchi ish
jihozidan hamda qazilgan tuproqni transheyaning o‘ng yoki chap
qirg"og‘iga chiqarib tashlovchi ish jihozidan tashkil topgan.
Yopiq drenaj transheyasi deb, drenaj mashinasi yordamida
qazilgan vertikal devorlari chuqurligi 3 m gacha hamda eni 0,35—
0,60 m dan tashkil topgan handaqqa aytiladi.
Handaq tubida esa drenaj, ya’ni sizdirgich (filtr) bilan o‘ralgan
(sopol yoki plastmassali) quvur m a’lum nishablikda joylashgan
drenaj quvuriga suv sizdirgich orqali uning maxsus teshiklari yoki
quvurlar ulangan joylardagi tirqishlardan o‘tadi.
298
Yopiq gorizontal drenajlarni qurishning texnologik jarayoniga
quyidagilar kiradi:
-d re n a j transheyasini qazish;
-d re n a j (quvurga o‘ralgan sizdirgich) yotqizish;
-tran sh ey an i tuproq bilan qayta ko'mish,
Transheyadan qazib chiqarilgan tuproqni qayta ko‘mish ikki xil
usuJda olib boriladi: uiardan biri buldozerlar yordam ida bajarilib,
buldozer transheya o‘qiga nisbatan perpendikulyar yoki parallel
harakati orqali olib boriladi; ikkinehi usulda esa drenaj qurilishi
jarayonida olib borilib, drenaj mashinasiga o'rnatiigari m axsus
tuproqni transheyaga qayta yo‘naltiruvchi tasm ali yuklagich
(transporter) orqali amalga oshiriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
