T. U. Usmonov, B. C. Mirzayev, I. S. Hasanov mutaxassislikka

gruntni к
aval yerlarga yotqizib o'yilm a 
yoki kanal qazishda ellips-zanjir sxemasi bo‘yicha harakatlantirish 
m aqsadga muvofiqdir. Bitta itargich o‘rtacha 4 - 6 ta skreperga 
xizm at qilishi m umkin.
Cho‘m ichni to‘ldirish tugashi bilan skreper transport xolatiga 
o‘tkaziladi, buning uchun cho‘mich ko‘tarilib, to ‘sig‘i tushiriladi.
G runtni yotqiziladigan joyga olib borish m um kin qadar katta 
tezliklarda amalga oshirilishi lozim. Yo‘lning holati tirkam a 
skreperlar 10 km/soat, o‘ziyurar skreperlar esa 3 0 -4 0 km /soat tezlik 
bilan yura oladigan darajada bo‘lishi kerak,
Ko‘tarm aga grunt to‘kishda va o‘yilm ani qazishda bir tomonlama 
harakat qilinganda 4-5,5 m kenglikdagi kiradigan va chiqadigan 
joylar qilinishi lozim.
Cho‘mich skreperning 5 -8 km/soat tezlik bilan to‘g ‘ri chiziqli 
harakati vaqtida bo‘shatiladi. Cho‘m ichni bo‘shatishdan oldin u 
belgilangan to‘kish balandligiga o‘rnatiladi, oldingi to‘siq to‘la 
baiandlikka ohista ko‘tari!adi va cho‘m ichning oldingi qismidagi 
grunt tobkib bo‘lingach, ketingi devor cho‘michdagi barcha grunt 
to‘kib bo‘linguncha oldiga suriladi. Cho‘michdan to‘kilgan grunt 
cho‘mich pichoqlari bilan tekislanadi va skreper g'ildiraklari bilan 
zichlanadi.
G runtni to 'к ish pastlik joydan boshlanadi, bunda u vaqti-vaqti 
bilan buldozer yordam ida yoki skreperning pastga tushirilgan o'z 
cho‘michi bilan tekislanadi. Ko‘tarm ani tiklashda grunt uning
315

---

chetlaridan o‘rtasiga tomon qatlamma-qatlam qilib gorizontal 
qatorlarga to'kiladi.
Skreperni orqaga burish uchun grunt yotqiziladigan joyda eni 
7-21 m li maydoncha hosil qilinadi.
Y ol holatiga qarab, skreper zahoyga mumkin qadar katta tezlikda 
hurakatluntiriladi. slnming uchun cho'mich bo'shatilgach, uning orqa 
devori dastlabki holatga qaytariladi to’siq UishmJadi. cho'mich 
ko'tariiadi va shu holda qaytish uchun kerakli uzatm a ulanadi.