T oshkent axborot texnologiyalari universiteti

O’QUV-USLUBIY MAJMUA FIZIKA 
––––––––––––––––––––––––––––––{ 414 }–––––––––––––––––––––––––––––– 
Metall - metall kontakti 
 3-rasm. Ikkita ajratilgan metallning energetik diagrammalari
Energetik diagrammalari 1 - rasmda keltirilgan ikki metallni yaqinlashishida sodir 
bo‘ladigan jarayonlarni ko‘rib chiqamiz. Ajratilgan holatda bu metallardagi elektron gazlar 
va 
– ximiyaviy potentsiallar bilan xarakterlanadi. Elektronlarning termodinamik 
chiqish ishlari 
va 
ga tengdir. Termoelektron emissiya orqali elektronlar bilan 
effektiv almashish mumkin bo‘lgan yoki to‘g‘ridan - to‘g‘ri bir - biriga elektronlar o‘tishi 
mumkin bo‘lgan 
d
– masofaga metallarni bir-biriga yaqinlashtiramiz.Kontakt o‘rnatilgandan 
so‘ng boshlang‘ich momentda, (
va 
) – ximiyaviy potentsiallar har xil balandlikda 
bo‘lgani uchun ikkinchi metall elektron gazi birinchi metall elektron gazi bilan muvozanatda 
bo‘lmaydi Fermi sathlari farqi (
- 
) mavjudligi ikkinchi metalldan birinchisiga 
imtiyozli elektron o‘tishi hosil bo‘lishiga olib keladi. Bu holda birinchi metall manfiy, 
ikkinchisi esa musbat zaryadlanadi. Bu zaryadlarning hosil bo‘lishi o‘z navbatida metallar 
energetik sathlarini siljishiga olib keladi: manfiy zaryadlangan 1 - o‘tkazgichda barcha 
sathlar oldingi holatga nisbatan yuqoriga ko‘tariladi, 2 - metallda esa pastga tushadi. 
 
4-rasm. Metall – metall kontaktining energetik diagrammasi
Bu jarayonni oson tasavvur etish mumkin: zaryadlanmagan metalldagi nol sathdan 
manfiy zaryadlangan metallning nol sathiga elektronni o‘tkazish uchun 
ga teng ish 
sarflash kerak. Bu bajarilgan ish elektron potentsial energiyasining ortishiga olib keladi. 
Xuddi shu sababga ko‘ra, musbat zaryadlangan metallning nol sathi zaryadlamagan 
1

2

1

2

1

2

1

2

1
qV

---