Искусственные спутники Земли

Yerning suniy yo’ldoshlari

Qo’shrabot tuman 2- umumta’lim maktabi fizika fani o’qituvchisi Duvlayev K. A.

Inson tomonidan fazoga uchirilgan va sun’iy ravishda Yerning

Inson tomonidan fazoga uchirilgan va sun’iy ravishda Yerning

yo‘ldoshiga aylantirilgan raketa, kosmik kemalar Yerning sun’iy

yo‘ldoshi deb ataladi

Ular turli ilmiy va amaliy masalalarni hal qilish uchun xizmat qiladi.

• Ular turli ilmiy va amaliy masalalarni hal qilish uchun xizmat qiladi.

Birinchi kosmik tezlik, ya’niy jismni aylana orbita bo’ylab harakatlanuvchi suniy yo’ldoshga aylantirish uchun lozim bo’ladigan eng kichik tezlik, 8 km/s. Yerning sun’iy yo’ldoshlari 150—200 km kam bo’lmagan balandlikda harakatlanadi. Bunday balandlikda Yer atmosferasi harakatga sezilarli qarshilik ko’rsatmaydi.

• Birinchi kosmik tezlik, ya’niy jismni aylana orbita bo’ylab harakatlanuvchi suniy yo’ldoshga aylantirish uchun lozim bo’ladigan eng kichik tezlik, 8 km/s. Yerning sun’iy yo’ldoshlari 150—200 km kam bo’lmagan balandlikda harakatlanadi. Bunday balandlikda Yer atmosferasi harakatga sezilarli qarshilik ko’rsatmaydi.

Birinchi kosmik tezlik

Birinchi kosmik tezlik, ya’niy jismni aylana orbita bo’ylab harakatlanuvchi suniy yo’ldoshga aylantirish uchun lozim bo’ladigan eng kichik tezlik, 8 km/s. Yerning sun’iy yo’ldoshlari 150—200 km kam bo’lmagan balandlikda harakatlanadi. Bunday balandlikda Yer atmosferasi harakatga sezilarli qarshilik ko’rsatmaydi.
Jism Yerning tortish kuchini yengib kosmosga chiqadi. Harakat trayektoriyasi parobaladan iborat bo’ladi.
Ikkinchi kosmik tezlik
υ =11.2 km/s
Uchinchi kosmik tezlik - 16,7 km/s, Bu tezlik berilgan jism Quyuoshning tortish kuchini yengib Quyosh sistemasini tark etad.
Birinchi bo’lib uchinchi kosmik tezlik berilgan apparat «Pioner-10». Eltuvchi-raketa «Atlas-SLV Зs» ikkinchi bosqichi «Sentavr-D» va uchinchi bosqich «Tokol-Те-364-4» 2 mart 1972 y. Yerni 51682 km/soat. Tezlik bilan tark etdi

4 oktyabr 1957 yilda birinchi aloqa yo’ldoshi «Molnya-1» sobiq SSR tomonidan uchirildi.

Birinchi sun’iy yo’ldosh tuzilishi

Birinchi suniy yo’ldosh shar shaklida bo’lib, yerga yaqin orbitaga quvvati katta bo’lgan raketa tomonidan olib chiqildi .

• Birinchi suniy yo’ldosh shar shaklida bo’lib, yerga yaqin orbitaga quvvati katta bo’lgan raketa tomonidan olib chiqildi .

Insoniyat tarixida yangi - kosmik era boshlandi..

Hozirda minglab sun’iy yo’ldoshlar Yer atrofida aylanib yuribdi.

Sun’iy yo’ldoshlar quyidagi turlarga bo’linadi:

Astronomik yo’ldoshlar — sayyoralar, galaktikalar va boshqa kosmik ob’yektlarni o’rganishga xizmat qiladi.

• Astronomik yo’ldoshlar — sayyoralar, galaktikalar va boshqa kosmik ob’yektlarni o’rganishga xizmat qiladi.

Bioyo’ldoshlar — kosmik sharoitning jonli organizmlarga ta’sirini o’rganishda ilmiy tadqiqotlar uchun xizmat qiladi.

• Bioyo’ldoshlar — kosmik sharoitning jonli organizmlarga ta’sirini o’rganishda ilmiy tadqiqotlar uchun xizmat qiladi.

Kosmik kemalar — inson tomonidan boshqariladigan kosmik apparatlar

• Kosmik kemalar — inson tomonidan boshqariladigan kosmik apparatlar

Kosmik stansiyalar — uzoq muddatga mo’ljallanagn kosmik kemalar.

• Kosmik stansiyalar — uzoq muddatga mo’ljallanagn kosmik kemalar.

Meteorologik yo’ldoshlar — ob-havoni oldindan aniqlash va Yer iqlimini kuzatishga xizmat qiladi.

• Meteorologik yo’ldoshlar — ob-havoni oldindan aniqlash va Yer iqlimini kuzatishga xizmat qiladi.

Yerni uzoqdan kuzatish

• Yerni uzoqdan kuzatish
• Navigatsiya yo’ldoshlari

Razvedka yo’ldoshlari

Aloqa va telekommunikatsiya yo’ldoshlari

• Aloqa va telekommunikatsiya yo’ldoshlari

O’zbek kosmonavtlari

Toshkent viloyatining Iskandar qishlog‘ida tug‘ilgan uchuvchi-kosmonavt Vladimir Jonibekov 5 marta (1978, 1981, 1982, 1984, 1985) kosmosga parvoz qilib, orbitada jami 145 kun bo‘lgan. Shu davrda ikki marta ochiq kosmosga chiqib, kosmik apparatning sirtqi qismini ta’mirlashda ishtirok etgan. Kosmonavtika sohasidagi buyuk xizmatlari uchun ikki marta Qahramon unvoniga sazovor bo‘lgan (1978, 1981). 1985-yilda unga aviatsiya general-mayori harbiy unvoni berilgan. O‘zbekistonlik uchuvchi-kosmonavtga Toshkentda byust o‘rnatilgan.

O’zbek kosmonavtlari

1998-yil 22-yanvarda xalqaro ekiрaj tarkibida Qirg‘izistonning O‘sh shahrida tug‘ilgan o‘zbek o‘g‘loni Solijon Shariрov Amerika Qo‘shma Shtatlari kosmik kemasida kosmosga uchdi. 2004-yilda S. Shariрov ikkinchi marta kosmosga parvoz qildi. Bu gal u Rossiya kosmik kemasida uchib, uzoq muddat davomida kosmosda tadqiqot ishlarini olib borishda ishtirok etdi

E’tiboringiz uchun raxmat