T oshkent axborot texnologiyalari universiteti

 
Oldingi bo’limda biz ko’zgularda tasvir yasashni o’rgangan edik. 
*Yorug‘lik nurlari dastalarining bir-biriga bog‘liq bo‘lmaslik qonuni.
Alohida 
yorug‘lik nuri dastasida kuzatiladigan hodisalar boshqa dastalar bir vaqtda mavjud bo‘lish 
yoki bo‘lmasligiga bog‘liq bo‘lmaydi. Yorug‘lik oqimini alohida yorug‘lik dastalariga 
ajratib, tanlangan yorug‘lik dastasi ta’siri boshqa dastalarga bog‘liq emasligini oson 
isbotlash mumkin. 

---

O’QUV-USLUBIY MAJMUA FIZIKA 
––––––––––––––––––––––––––––––{ 273 }–––––––––––––––––––––––––––––– 
 
1-rasm. Ikki muhit chegarasida yorug‘likning sinishi va qaytishi. 
Agarda, yorug‘lik nuri ikki muhit chegarasiga tushsa (
1 - rasm
), I tushuvchi nur II 
qaytgan va III singan nurlarga ajraladi, ularning tarqalish yo‘nalishlari qaytish va sinish 
qonunlari bilan belgilanadi.
 
Qaytish qonuni.
Qaytgan nur tushuvchi nur va tushish chegarasiga o‘tkazilgan 
perpendikulyar bilan bir tekislikda yotadi, qaytish burchagi tushish burchagiga teng bo‘ladi: 
, (1)
 
**Sinish qonuni
.
Tushuvchi nur singan nur va tushish nuqtasida ikki muhit 
chegarasiga o‘tkazilgan perpendikulyar bilan bir tekislikda yotadi, tushish burchagining 
sinusini sinish burchagi sinusiga nisbati berilgan muhitlar uchun o‘zgarmas kattalik 
hisoblanadi: 
, (2) 
bu yerda 
n
21
– ikkinchi muhitning birinchi muhitga nisbatan 
nisbiy sindirish ko‘rsatkichidir.
Ikki 
muhitning 
nisbiy 
sindirish 
ko‘rsatkichlari 
ularning 
absolyut 
sindirish 
ko‘rsatkichlarining nisbatiga tengdir: 
, (3) 
Muhitning absolyut sindirish ko‘rsatkichi elektromagnit to‘lqinning vakuumdagi 
tezligining muhitdagi fazaviy tezligiga nisbatiga tengdir:
, (4) 
bu yerda 
ga teng, 

va 

– muhitning dielektrik va magnit singdiruvchanligidir. 
Sinish qonunini quyidagicha qayta ifodalash mumkin: 
1
* -
belgisi bilan mustaqil ta`limga ajratiladigan mavzular belgilanadi
1
** - belgisi bilan mustaqil ta`limga ajratiladigan boblar belgilanadi
1
1
i
i


21
2
1
sin
sin
n
i
i

1
2
21
n
n
n


c
n



n

---