T oshkent axborot texnologiyalari universiteti

O’QUV-USLUBIY MAJMUA FIZIKA 
––––––––––––––––––––––––––––––{ 271 }–––––––––––––––––––––––––––––– 
**Nihoyatda qisqa to‘lqinli nurlar modda ichiga kirish xususiyatiga ega bo‘lgan 
rentgen va gamma - nurlardan iborat.
 
 
 
6-rasm. Elektromagnit to‘lqinlar shkalasi.
 
1
* -
belgisi bilan mustaqil ta`limga ajratiladigan mavzular belgilanadi
1
** - belgisi bilan mustaqil ta`limga ajratiladigan boblar belgilanadi

---

O’QUV-USLUBIY MAJMUA FIZIKA 
––––––––––––––––––––––––––––––{ 272 }–––––––––––––––––––––––––––––– 
21-MA’RUZA: YORUG’LIK NURLARI 
 
REJA: 
 
1. Yorug`lik nurining tabiati 
2. Yorug’lik to’lqinlarining kogerentligi va monoxromatikligi 
3. Yorug’lik to’lqinlar interferensiyasi 
4. Yorug’lik difraksiyasi 
5. Frenelg va Frungofer difraktsiyasi 
6. Frenelg zonalari 
7. Difraktsion panjara 
8. Rentgen nurlar difraktsiyasi 
 
Optikaning asosiy qonunlari 
Yorug‘lik nurining tabiati o‘rnatilishidan oldin optikaning quyidagi asosiy qonunlari 
ma’lum edi: 
Yorug‘lik nurining optik bir jinsli muhitda to‘g‘ri chiziqli tarqalish qonuni; yorug‘lik 
nuri dastalarining bir-biriga bog‘liq bo‘lmaslik qonuni; yorug‘likning qaytish va sinish 
qonunlari. 
Yorug‘likning to‘g‘ri chiziqli tarqalish qonuni.
Optikaviy bir jinsli muhitda 
yorug‘lik nuri to‘g‘ri chiziqli tarqaladi, chunki nuqtaviy yorug‘lik manbai bilan shaffof 
bo‘lmagan buyumlar yoritilganda, buyumlar shaklida aniq soya hosil bo‘ladi. Yorug‘lik 
nurlari to‘lqin uzunligiga yaqin bo‘lgan o‘lchamli buyumlar yoritilganda, bu qonundan 
chetlashish kuzatiladi.