T me/tuit students chanel kompyuter tarmoqlari 1 Ma'ruza

t.me/tuit_students_chanel 
O‗z tarkibida ko‗pgina kompyuterlarni integratsiyalaydigan va (asosiysi) 
ma‘lum masofada joylashgan turli arxitektura bazasi va dasturiy ta‘minotga ega 
bo‗lgan kompyuterlarni ulash uchun mo‗ljallangan tarmoq va tarmoq 
teznologiyalarida qo‗llaniladigan, zamonaviy talablarga javob beradigan
kompyuter tarmog‗i global hisoblanadi. Bir-biridan ma‘lum masofada joylashgan 
kompyuterlar yoki butun lokal tarmoqlarni ulash uchun modemlar, hamda, 
ajratilgan yoki sun‘iy yo‗ldoshli aloqa kanallari qo‗llaniladi. Odatda, bu 
tarmoqlardagi axborot jo‘natish tezligi, lokalga qaraganda sezilarli darajada 
pastroq bo‗ladi. Hozirgi vaqtda bir nechta global kompyuter tarmoqlari va ularning 
protokollari mavjud, masalan, RelCom, CompuServ, Internet va b. Bunday 
tarmoqlarning 
ko‗pi 
mingtacha 
server 
va 
o‗ntalab, 
yuzmingtalab 
foydalanuvchilarga ega va xalqaro maqomini olgan, chunki, har xil mamlakat va 
qit‘alarning kompyuter sistemalarini bog‗laydi. Lokal va global kompyuter 
tizmilari dasturiy ta‘minot protokollari va tashkil etish prinsiplari har xil va bir xil 
ya‘ni o‗xshash bo‗lishi mumkin. Shuning uchun tarmoqni faqat tarmoq o‗zaro 
harakati, turi, belgisi va bazali dasturiy ta‘minoti bo‗yicha lokal yoki global deb 
bo‗lmaydi. Misol tariqasida 3.11.-rasmda tarmoq tuzilishi keltirilgan. 
3.11.-rasm. Tarmoq tuzulishiga misol. 
Barcha tarmoqlar, shu jumladan, globallar ham tijorat tarmog‗iga bo‗linadi – 
bunda ularga kirish va servis xizmatlari pullik va notijorat – ya‘ni ―shartli bepul‖. 
Shartli chunki tarmoq xizmatlariga ulanish va foydalanish, hamda aloqa 

---

t.me/tuit_students_chanel 
tizimlaridan foydalanish uchun foydalanuvchi qandaydir qismini to‗laydi, lekin 
uning bahosi tijorat tarmog‗idan ancha kam va servis darajasi ham shunga 
yarashadir. Tijorat tarmoqlari tarmoq xizmatlarini taqdim etuvchi professional 
tashkilotlar tomonidan qo‗llab-quvvatlanadi va yuqori darajali tijorat tarmoq 
servisini taqdim etish maqsadida faoliyat yuritadi. Notijorat tarmoqlar esa, 
ko‗ngilli jamiyat va axborot tuzilmalari hamda jamoat tashkilotlari tomonidan 
qo‗llanadi va aniq tarkibga, boshqaruv, maqsadli tarkib va rivojlanish 
strategiyasiga ega bo‗lmaydi[1].